ኃይሉ አብርሃም ከለንደን
(habra16@yahoo.co.uk)

በአቀራረቡ እና በይዘቱ ዘመኑን ያገናዘበ ነው የተባለለት ” የልጆች አስተዳደግ በዚህ ዘመን ተግዳሮቶቹ እና መፍትሔዎቹ ” የተሰኘ አዲስ መጽሐፍ ግንቦት 10 2006 ዓ.ም (18 May 2014) በለንደን ተመረቀ። በዕለቱም በተለይ ከኢትዮጵያ ውጪ ያሉ ወላጆች በልጆች አስተዳደግ ዙሪያ ባሉባቸው ችግሮች ላይ በዩኬ በሚገኙ ምሁራን ሰፊ ውይይት ተካሂዷል። በዓይነቱ የመጀመሪያ የሆነው ይህ መጽሐፍ በአዲስ አበባ መምህርት በሆኑት ወ/ሮ ፈሰስ ገ/ሃና እና በዩናይትድ ኪንግደም በታዳሽ ኃይል (Renewable energy ) ተመራማሪ የሆኑት ዶ/ር በላቸው ጨከነ የተጻፈ ነው። አዘጋጆቹ ከዚህ በፊት የአማርኛ ቋንቋን እና የኢትዮጵያ እሴቶች ለልጆች ማስተማሪያ በዲቪዲ አዘጋጅተው አቅርበዋል።

ዝርዝሩን ለማንበብ እዚህ ይጫኑ

ዛሬ የዘ-ሐበሻ ድረገጽና ጋዜጣ ስልክ ሲጨናነቅ ነበር የዋለው። “በጃኪ ጎሲ ላይ የመኪና አደጋ ደረሰበት ተብሎ በየፌስቡክና ትዊተር የሚወራው ወሬ ትክክል ነው ወይ? ይህንን አረጋግጡልን” የሚሉ ጥያቄዎች ደርሰውናል። በስልክ ለደወሉልን ሁሉ በማህበራዊ ድረገጾች ላይ የተሰራጩት ዜናዎች ውሸት መሆናቸውን ነገርናል።

የመኪና አደጋ ደረሰበት የሚለው ወሬ ሲሰራጭ ጃኪ ከኤከን ጋር ስቱዲዮ ነበር

በሚኒሶታ የፊታችን ቅዳሜ የሙዚቃ ኮንሰርቱን የሚያቀርበው ጃኪ የተወራበት ወሬ ውሸት ሲሆን ድምጻዊው ነገ የሚኒያፖሊስ ኤርፖርት ሲገባ ዘ-ሐበሻ በቪድዮ በመቅረጽ ድምጻዊው የሚለውን ለማሰማት ትሞክራለች።

በዘ-ሐበሻ ጋዜጣ ላይ የታተመውን የሚከተለውን ዘገባ ያንብቡ።

ጥቂት በሚኒሶታ የሙዚቃ ሥራዎቹን ስለሚያቀርበው ጃኪ

ከሊሊ ሞገስ

“ሰላበይ” የሙዚቃ ኮንሰርት በሰሜን አሜሪካ የተለያዩ ስቴቶች እየተደረገ አሁን ሚኒሶታ ደርሷል። የፊታችን ሜይ 31 ወጣቱ ድምጻዊ ጃኪ ከአንጋፋው ድምጻዊ ቴዎድሮስ ታደሰ ጋር በመሆን ወደ ሚኒሶታ ይመጣል። ብዙዎች በጉጉት የሚጠብቁት ይኸው ኮንሰርት በሚኒሶታ መደረጉን በማስመልከት የጋዜጣችን አንባቢዎች ስለድምጻዊው ያላቸው ግንዛቤ ያድግ ዘንድ በተለያዩ ጊዜያት ከሰጣቸውና በአዲስ አበባ ለዘ-ሐበሻ ወኪል ከዚህ ቀደም ከሰጠው ቃለምልልሶች አውጣተን የሚከተለውን ዘገባ ስለጃኪ ጎሲ አቀናብረንላችኋል።

ወደ ሙዚቃ ሕይወቱ እንዴት ገባ?
“በ13 ዓመቴ በህፃናትና ወጣቶች ቲያትር ቤት እሰራ ነበር፡፡ በቲያትር ቤቱ ውስጥ አማርኛ መዝፈን ጀመርኩ፤ መነሻዬ ያ ነው፡፡ ከዚያ ለሥራ ወደ ጀርመን አገር ሄድኩ፡፡ በሬጌ ባንድ ውስጥ የሬጌ ሙዚቃ እጫዎት ነበር፡፡ ኳየርም ነበርኩ። ከረጅም ጊዜ በኋላ ነው ወደ አማርኛ ሙዚቃ የተመለስኩት፡፡ ራሴን ካገኘሁ በኋላ ማለት ነው፡፡ ሬጌ ሙዚቃ ዘፍኜ የሚሰጠኝ አስተያየት (ፊድባክ) አሁን እንደሚሰጠኝ አስተያየት አያኮራኝም ነበር። ዛሬ ‹‹ሰላ በይ›› ብዬ ዘፍኜ ከህዝብ የማገኘው ፍቅርና አድናቆት ኩራትና ደስታ ያጎናፅፈኛል፡፡ ራሴን እንደ ባህላዊ ዘፋኝ አድርጌ ብቻ አይደለም የምቆጥረው። በዘመናዊ ሙዚቃ በኩል ትውልዱ ባህሉን እንዲወድ የማድረግ አስተዋፅዖ ለማበርከትም እፈልጋለሁ። ምክንያቱም ትውልዱ ዘመናዊነትን የሚከተል በመሆኑ ዘመናዊውን ቢሰማ ደስ ይለዋል፣ ሁለቱን በመቀላቀል ባህሉንም በዘዴና በጥበብ የበለጠ እንዲወደው ይሆናል፡፡ ወጣቱ ዘመናዊ ሆኗል፡፡ ቴክኖሎጂ ሲቀየር ሁሉም ሰው እያደገ ነው የሚመጣው፡፡ ወደ ኋላ ሄዶ የድሮውን ነገር ከሚያይ፣ የድሮው ዛሬ ላይ መጥቶለት ሲያይ የመቀበል ሁኔታው ይጨምራል፡፡ በድምፃዊነት ስሰራ ቲያትር ቤቱ ብቻ የሚያቀርበውን ነበር የምሰራው፡፡ በብዛት “እቴ ሜቴ”፣ “እንዲች እንዲች” የመሳሰሉ የልጆች ዘፈኖችን ነበር የምሰራው፡፡ የፍቅር ከሆነ ደግሞ ስለ እናት ነው፡፡ ለፍቅረኛ ወይም ስለ ፍቅር አልዘፍንም ነበር፡፡ ዕድሜያችን ያንን ለመዝፈን ስለማይፈቅድ፣ የሚመጡትም ወላጆች ከህፃናት ጋር ስለሆነ፣ እነሱን የሚያስተምር ሙዚቃ ነው የምንሰራው፡፡ በዛን ጊዜ በቲያትር ቤቱ ከጎናችን ሆነው ሲያግዙን የነበሩት እነ ሙሉ ገበየሁ፣ ዛሬ እዚህ ለመድረሴ ከፍተኛ አስተዋፅዖ አድርገውልኛል፡፡ “
እንዴት ከኢትዮጵያ ወደ ውጭ ወጣ?
“በ13 ዓመቴ ነው ለስራ የወጣሁት፡፡ መጀመርያ ከተለያዩ ታዋቂ አርቲስቶች ጋር ቲያትር ልናሳይ ወደ ፈረንሳይ ሄድን፡፡ ስራውን ከጨረስን በኋላ አክስት ስለነበረችኝ ወደ ኢትዮጵያ አልተመለስኩም፡፡ ሌሎች ሁለት ጓደኞቼም አልተመለሱም፡፡ ከዛ ጊዜ ጀምሮ ኑሮዬ ውጪ ሆነ ማለት ነው፡፡ የመጀመሪያ ነጠላ ዜማዬ እስኪወጣ ድረስ ውጪ ነበር የምኖረው፡፡ ወደ 13 ዓመት ገደማ ውጭ ኖሪያለሁ ማለት ነው።
እስከ አስራ ሁለተኛ ክፍል ነው የተማርኩት። ትምህርት ላይ ከልጅነቴ ጀምሮ ሰነፍ ነበርኩ። ሙዚቃ ብቻ ነበር የሚታየኝ፤ሌላ ምንም ነገር አይታየኝም፡፡ ውጪም ሳለሁ ሙሉ በሙሉ ፍላጎቴ ሙዚቃ ላይ ነበር፡፡ የሙዚቃ ስሜቴ ስለበለጠ፣ እንደምንም ገፍቼ እስከ ሁለተኛ ደረጃ ብቻ ነው የተማርኩት፡፡”

ለምንድን ነው ጃኪ ጎሲ የተባለው?
“ስሜ ጎሳዬ ቀለሙ ነው፡፡ ማንኛውም ሰው ለራሱ መለያ ስም ይሰጣል፡፡ የአርት ስሜ ነው ጃኪ ጎሲ፡፡ በርግጥ ድምፃዊነት የእግዚአብሄር ተሰጥዖ ያስፈልገዋል፡፡ ያንን ጨምረሽ ት/ቤት ስትገቢ፣ ቴክኒካል ነገር ትማሪያለሽ፡፡ ለብዙ ነገር ይረዳል። ተሰጥዖ ብቻውን ምንም አይሰራም፤ተጨማሪ በትምህርት የሚመጡ ነገሮች አሉ፡፡ ትንፋሽ አያያዝና ዜማ አያያዝ ላይ ትምህርቱ ይረዳል፡፡ ከሁሉም ግን ተፈጥሮ ይቀድማል፡፡

“ወደ አምስት ዘፈኖች አሉኝ፡፡ ወደ ኢትዮጵያ ያልመጡና ያልተለቀቁ፡፡ እዚህ ይታወቃል ብዬ የማስበው ሶስት ወይንም አራት ዘፈን ሊሆን ይችላል፡፡ ጭራሽ፣ የእኔ አካል፣ ደሞ አፌ፣ ሰላ በይ፣ ባንዲራው የታለ—-እነዚህ ዘፈኖች በደንብ ነው የሚሰሙት—ተጨማሪ የመድረክ ስራዎችንም ይዤ እሄዳለሁ፡፡ የምወዳቸውን የታላላቅ አርቲስቶች ዘፈኖች ጨምሬ ነው የማቀርበው፡፡”

ስለአለባበሱ

እሱ በጣም ብዙ ሰዎችን ይገርማቸዋል፡፡ አንዳንድ ጊዜ ዘፈኑን ብቻ የሚያውቁት፣ እኔን በመልክ የማያውቁኝ ሰዎች አሉ፡፡ እና ሰዎች እንደነገሩኝ በፌስቡክ ላይ እኔን ሲፈልጉኝ የሚመጣላቸው የፕሮፋይሌ ፎቶ የሆነ ፍንዳታ የሆነ ልጅና ዘመናዊ አለባበስ ያለው ነው። በዚህ ጊዜ የተሳሳቱ ይመስላቸውና ድጋሚ የሚፈልጉኝ ጊዜ አከ። ምክንያቱም ከዚህ ዓይነት ፍንዳታ ልጅ ያንን ያባህል ሙዚቃ ድምጽ ይወጣል ብለው አይገምቱም። ደጋግመው ይሞክሩኝና ያው ፎቶ ደጋግሞ ሲመጣላቸው ያምናሉ። ሞደርን አገር በመኖሬ በአለባበስና በአንዳንድ ነገሮች የምትወራረሰው ይኖራል። ያንን ወደራሴ ስታይል አምጥቼ በስደርያ በከረባት አድርጌያለሁ። ያ የኔ ውጫዊ ገጽታ ነው። ውስጤ ግን ባህላዊ ነው። የኢትዮጵያዊነትን አዘፋፈንኔን አለቀቅኩምል። በእንግሊዘኛ ሬጌ ወየንም አር አኤንድ ቢ መዝፈን እችላለሁ። ግን በዚህ አለባበስ ሬጌ ብዘፍን ተቀባይነት ላይኖረኝ ይችላል። አለባበሴና ባህላዊ መዚቃዬ አብሮ ላይሄድ ይችላል። እኔም አብሮ አለመሄዱን እፈልገዋለሁ። ግዴታ ደበሎ ለብሼ ባህላዊ ሙዚቃ መጫወት የለብኝም። እኔ ደገሞ በገጠሪቱ ኢትዮጵያ ውስጥ አልተወለድኩም። አዲስ አበባ ተወለጄ እዚሁ ያደግኩ ነኝ። በመሆኑም የገጠሩን ልብስ ብለብሰውም እኔ አይደለሁም። እኔን የሚገልጸው የከተሜው አለባበስ ነው። በተጨማሪም ትንሽ ለየት ለማለት ስል ነው ይህን የምለብሰው።

ይህ አለባበሴ ይቀጥላል። አዎ! ይሄም ብቻ ሳይሆን የእኔ የሆነ ዳንስም መፍጠር እፈልጋለሁ። ‹‹ጭራሽ›› ቪዲዮ ክሊፔ ላይ እንዳየኸውው አይነት ዳንስ መስራትና ያ ዳንስ የጃኪ ዳንስ ተብሎ ቢደነስና የጃኪ ስታይል ተብሎ ቢለበስ እመኛለሁ፡፡ የእኔ ቢሆን የምለው የባህላዊና ዘመናዊ ቅልቅል ስታይሌን ነው፡፡ በዳንስም ባህላዊውንና ዘመናዊውን አጣምሬ እየሰራሁ ሲሆን ወደፊትም በዚሁ የምቀጥል ይመስለኛል።

በአውሮፓ መደበኛ ሥራው ምንድን ነው?

“ሥራዬ ሬጌ ባንድ ውስጥ ነበር፤ አሁን ትቼዋለሁ፡፡ ‹‹ጭራሽ›› የሚለውን ዘፈኔን እስከሰራ ድረስ ከነሱ ጋር ነበርኩ፡፡ በዓለም አቀፍ ደረጃ ደግሞ ብዙ ታዋቂ የሬጌ ዘፋኞች አሉ..ያ የእኔ ባህል አይደለም፤ የነሱ ባህል ነው፡፡ ብታወቅበትም ሪፕረዘንት አላደርግበትም፤እኔነቴን ስለማይገልፀው ይሆናል። ኢትዮጵያዊነቱን ይዤ የራሳችንን ባህል ትንሽ አሳድጌው ወጣቱ ትውልድም ሆነ ትላልቁ ሰው እንዲወደው ማድረግ ለእኔ አንድ ሃላፊነት ነው፡፡ ናይት ክለብ ላልልሽው አልሰራም፡፡
በባህላዊ ዘፈን ላይ ዘመናዊ ዳንስ ነው የምደንሰው፡፡ ባህሉን ለማበላሸት ወይም ለመበረዝ አይደለም ዓላማዬ፡፡ ቢቱ ትክክለኛ ነው፤ አልቀየርነውም፡፡ ማሲንቆ አለው፡፡ ዜማ አወጣጤ የኢትዮጵያ ቀለም አለው፡፡ የቀየርነው ስታይሌንና አደናነሴን ነው፡፡ ያን ያደረግሁት ደግሞ ትውልዱን በዘመናዊ እንቅስቃሴ ለመሳብና ዘፈኑ ውስጣቸው ገብቶ እንዲወዱት፣እንዲኮሩበት ነው። ነጮች እንዲያዩትም ብዬ አይደለም፡፡ በአሁኑ ጊዜ ባህላዊ ሙዚቃ እየጠፋ ነው፡፡ ትላልቅ ክለቦች ብትሄጂ ..ባህላዊ ሙዚቃ መክፈት ሃጢያት ነው የሚመስላቸው፡፡ ከውጪ መጥቼ አንዳንድ ጊዜ ትላልቅ ክለብ ስሄድ፣ የውጪ ዘፈን ብቻ ነው የሚደመጠው፡፡ አገሬ ላይ ሳይሆን እዛው ያለሁ ነው የሚመስለኝ፡፡ እና ውስጤ ዘመናዊነትም ባህላዊነትም አለ፡፡ ያንን አቀናጅቼ ውጤት ለማምጣት ነው የሞከርኩት፡፡ ያንንም አምጥቼዋለሁ፡፡

እስክስታ የት ለመደ?

እስክስታ የለመድኩት ከ“ሶራዎች” ነው፡፡ ለ“ሰላ በይ” የሙዚቃ ክሊፕ ለመስራት ገጠር ሄደን ነው የ“ሶራ”ን ባንድ ያየሁት፡፡ በጣም ተደነቅሁኝ። “ሶራ”ን ይዘው ሲመጡ ለእኔ አዲስ ነገር ነበር — ከተለመደው ውጪ ስለሆነ፡፡ ደስ የሚል የእስክስታ አብዮት (ሪቮሉሽን) ነው የፈጠሩት፡፡ ትልቅ ለውጥ ነው፡፡ የትም ብትሄጂ ደግሞ የእነሱ ተፅዕኖ አለበት። በሁሉም ቦታ እንደዚህ ዓይነት ለውጥ መምጣት አለበት፡፡ .“ሶራ” ባይቀጥልም ሌላ ሪቮሉሽን ያስፈልጋል፡፡
“ሰላ በይ” ማለት ነፈታ በይ፣ አንቺ ፈታ ካልሽ ፍቅርም ይፍታታል። ሰላ ካልሽ በመካከላችን ፍቅርና ሰላም ይወርዳል—ነገር አለማክረር ማለት ነው፡፡

የሚያደንቀው አርቲስት?

በሰሜን አሜሪካ ከዝነኛው ቴዎድሮስ ታደሰ ጋር ሥራዎቹን እያቀረበ የሚገኘው ጃኪ ከዚህ ቀደም ከፍቅረአዲስ ነቅ ጥበብ እንዲሁም ከሄለን በርሄ ጋር ዱባይና አቡዳቢ ላይ ሰርቷል፤ ከጂጂ ጋር ጀርመንና ሆላንድ ዘፍኗል። ሌላስ?
“ ብዙ ታዋቂ ሳልሆን ደግሞ ከአስቴር አወቀ ጋር ሰርቻለሁ፡፡ ሁሉም አበረታተውኛል፡፡ አስቴር አወቀ ‹‹ልጅ ነህ በርታ፤ጥሩ ነው ያለኸው›› ብላኛለች። ጂጂ እንደውም ከማደንቃት ነገር— ያኔ እኔ ሃሳቤ ሁሉ በሬጌ ውስጥ ስለነበር—አንድ አማርኛ ሬጌ ዘፍኜላት “በጣም አሪፍ ነው” ብላ እንደውም ማሲንቆ ክተትበት አለችኝ፡፡ ሬጌ ዘፈኑ ላይ እኮ ነው። በጣም አልረሳትም፡፡ ማሲንቆ እዚህ አገር ርካሽ ተደርጎ ነው የሚቆጥረው፤ሰው ዋጋውን በደንብ አላወቀውም። ውጪ አገር ግን አነጋጋሪ ነው፡፡ ማሲንቆ ስሰማ ሊወረኝ ይችላል፡፡ ባህል ሙዚቃ ውስጥ ማሲንቆ ነው ትልቅ ሚና የሚጫወተው፡፡ ማሲንቆ መጫወት ብችል ደስ ይለኛል፡፡ ኪቦርድ እሞክራለሁ፣ ቦክስ ጊተር እየተማርኩ ነው፡፡
ንቅሳቱ ትርጉም አለው?

አዎ፡፡ ከአንድ ዓመት በፊት ነው ጀርመን የተነቀስኩት፡፡ እጄ ላይ በህይወት የሌሉትን የእናትና አባቴን ስም ነው የተነቀስኩት፡፡ አንገቴ ላይ ደግሞ የሙዚቃ ኖታ ነው፡፡ ሙዚቃ ህይወቴ የሚለውን ለመጠቆም፡፡ በዚች ምድር ላይ የምወዳቸውን ሶስት ነገሮች ነው የተነቀስኩት፡፡

ፍቅረኛ አለው?

“የለኝም፡፡ ለጊዜው ፍቅረኛዬ ሙዚቃ ናት” ይለናል።
ቅዳሜ ሜይ 31 ቀን 2014 የጃኪ የሙዚቃ ኮንሰርት በሚኒሶታ የሚደረግበት አድራሻ፦
Mill City Nights
111 5th St N, Minneapolis, MN 55403

ድምፃዊ ጃኪ ጎሲ ሚኒሶታ ገባ

(ዘ-ሐበሻ) ትናንት ሜይ 31 ቀን 2014 ዓ.ም በሚኒሶታ ከጃኪ ጎሲ ጋር በመሆን የሙዚቃ ኮንሰርቱን ያቀረበው ቴዎድሮስ ታደሰ በተመልካቹ ከፍተኛ አድናቆትን አገኘ። በኢትዮጵያ ሙዚቃ ታሪክ ውስጥ ስሙ ከፍ ብሎ የሚነሳው ቴዎድሮስ ታደሰ በሚኒሶታ ባቀረበው የሙዚቃ ኮንሰርት ላይ ተወዳጅ ዘፈኖቹን ያቀረበ ሲሆን በየዘፈኑ መካከል ሕዝቡ ለድምጻዊው ያለውን ፍቅር እጁን በማውለብለብ፣ በፉጨት፣ በጭብጨባ፣ በመጮህ የገለጸ ሲሆን አንድ ዘፈን ዘፍኖ በጨፈረ ቁጥር ደግሞ ሕዝቡ “ቴዲ… ቴዲ… ቴዲ..” እያለ ስሙን በመጥራት ድምጻዊውን አክብሮት አምሽቷል።

ድምፃዊ ቴዎድሮስ ታደሰ በሰሜን አሜሪካ የተለያዩ ከተሞች እየተዘዋወረ እያቀረበ ያለው የሙዚቃ ኮንሰርት የሚቀጥል ሲሆን በመድረክ እያሳየ ያለው ድንቅ ብቃት ሕዝቡን አስደምሟል። ዘ-ሐበሻ በሙዚቃ ኮንሰርቱ ውስጥ ከነበሩ ታዳሚዎች አስተያየት መረዳት እንደቻለችው ሕዝቡ ለቴዎድሮስ ታደሰ ከፍተኛ ክብርና ፍቅር እንዳለው ነው።

የሙዚቃ ሕይወቱ ከቤተክርስቲያን የሚጀምረው ቴዎድሮስ ታደሰ በቅርቡ አንድ ሲዲ ያወጣ ሲሆን በትናንትናው የሚኒሶታ የሙዚቃ ኮንሰርት ላይ ይህ ሲዲ ሲሸጥ እንደነበር ለማየት ችለናል፡፡

ትናንት በሚኒሶታ ቴዎድሮስ ታደሰ ካቀረባቸው ዘፈኖች መካከል ዘ-ሐበሻ ለአንባቢዎቿ አንዱን ቪድዮ እንደሚከተለው አካፍላለች።

ቁም ነገር፡- ድምፃዊ ጌዲዮን በቅድሚያ ጥሪያችንን ተቀብለህ በመገናኘታችን በጣም አመሰግናለሁ፤የዛሬ አምስት ዓመት ሁለተኛ አልበምህን ካወጣህ በኋላ ጠፍተህ ነበር፤ ምንድነው መንስኤው?

ጌዲዮን፡- እኔም በጣም አመሰግናለሁ ታሜ፤እንግዲህ እንዳልከው በ2001 ዓ.ም ‹አንደኛ ናት› የተሰኘውን ሁለተኛውን አልበሜን ካወጣሁ በኋላ ትንሽ ችግር ገጥሞኝ ነበር፤

ቁም ነገር፡- ምንድነው የገጠመህ?አልበምህ እንደጠበቅከው አልሆነልህም ወይስ ?

ጌዲዮን፡- እሱም አንዱ ምክንያት ነው፤ ግን ጊዜው ራሱ ጥሩ አልነበረም ለኔ፡፡የጤና ችግር ገጠመኝ፡፡ምን እንደሆንኩ እንደነካኝ አላውቅም፤ መንፈሴ ትክክል አልነበረም፡፡አልበሙ በጣም አሪፍ ስራ ነበር፤ ብዙዎቹን ኤልያስ መልካ ነበር ያቀናበረልኝ፡፡ ከኤሌክትራ ሙዚቃ ቤት ጋር በ1998 ዓ.ም ስለነበር የተዋዋልነው በዛን ወቅት ሲወጣ
ብዙም አልተደመጠም፡፡

ቁም ነገር፡- ከዛ በኋላ ምን ትሰራ ነበር?
ጌዲዮን፡- ከቤትም አልወጣም ነበር፤ሥራ ሁሉ መስራት አልቻልኩም፡፡ ነገሮች ሁሉ ለኔ በጣም ከብደውኝ ነበር፡፡ ምን እንደነካኝ አላውቅም፤ ደንዝዤ ነበር፡፡

ቁም ነገር፡- ታዲያ ምን አደረግህ?

ጌዲዮን፡- ወደ ፀበል ቦታ ነው የሄድኩት፤
ቁም ነገር፡-የት?
ጌዲዮን፡-ሽንቁሩ ሚካኤል ፤ ቅዱስ ኤልያስ፤ማርያም ነው ለረዥም ጊዜ ሄጄ የተቀመጥኩት፡፡ ለአንድ ዓመት ያህል ሽንቁሩ ሚካኤል ነበር የተቀመጥኩት፡፡ ሁኔታው በጣም ከባድ ነበር፤ ሥራ ሁሉ መስራት እንዳልችል ተደርጌ ነበር፡፡

ቁም ነገር፡-ማን ነበር ፀበል ቦታ የሚወስድህ?
ጌዲዮን፡- ከጓደኞቼ ጋር ነበር እየሄድኩ እዛ ተቀምጩ እጠመቅ የነበረው፡፡ በተለይ ሽንቁሩ ሚካኤል ስሄድ ሰላም ነበር የማገኘው፡፡

ቁም ነገር፡- በመሀል እኮ ተሽሎህ ነበር ተብሎ ነበር?

ጌዲዮን፡- ልክ ነው፤ ከሽንቁሩ ሚካኤል  ዓመት ያህል ተቀምጬ ከተመለስኩ በኋላ ትንሽ ለውጥ ነበረኝ፤ባህሬን ሁሉ ሄጄ ለሁለት ወራት ሥራ ሰርቼ ነበር የተመለስኩት፤ የሚገርምህ በዛን ወቅት ምን ሆነ መሰለህ፤ ሐመልማል አባተ ስልኬን አፈላልጋ ትደውልልኛለች፤የሆነች ልጅ በህልሟ አይታኝ ነው ለእሷ የነገረቻት፡፡ ልጅቷ እንደዚህ
አይነት ልጅ ጌዲዮን የሚባል ታውቂያለሽ ወይ? ትላታለች፤ አዎ ስትላት፤ ታሟል አፈላልገሽ ሽንቁሩ ሚካኤል ሂድ በይው ትላታለች፡፡ እሷም ይህንን ትነግረኛለች፡፡ ከዛ እንደገና ተመልሼ ሄድኩ ማለት ነው፡፡መገጣጠሙ በጣም ይገርማል፡፡

ቁም ነገር፡- በመሀል ግን ከአርቲስቶች ጋር አትገኛኝም ነበር?
ጌዲዮን፡-ከማንም ጋር አልገኛኝም ነበር፤ ሰው አያገኘኝም፤አልፎ አልፎ ሮባ ነበር የሚያገኘኝ፡፡
ቁም ነገር፡- ጉዳዩ ከፍቅር ጋር  የሚያያዝ ነው ይባላል?
ጌዲዮን፡- እንደዛም ነገር አለበት/ሳቅ/

ቁም ነገር፡- እሙ ናት?
ጌዲዮን፡- አዎ ያው እሙን የማያውቃት የለም፡፡ እሙ በጣም ጥሩ ልጅ ናት፤ እሷን ማጣቴ በህይወቴ ውስጥ ትልቅ ነገር ጎድሎኛል ብዬ አስባለሁ፡፡ ምክንያቱም ከልጅነት ጀምሮ ነው የምንተዋወቀው፤ማንም ቤተሰብ አጠገቤ ስለሌለኝ ያለችኝ እናቴም አባቴም እሷ ነበረች፡፡ብዙ ነገር አብረን አሳልፈናል፡፡
ቁም ነገር፡-ምን አጣላችሁ ታዲያ?
ጌዲዮን፡- የመጣላት ጉዳይ አይደለም፡፡
እሷ ትኖር የነበረው ዱባይ ነበር፤ ወደ አሜሪካ ነው የሄደችው፤ ግን አልቀርም እመጣለሁ ብላኝ ነበር፡፡ ከሁለተኛው አልበሜ በኋላ ድምጿን አጠፋችብኝ፡፡

ቁም ነገር፡- አሁን ስለ እሷ ምን መረጃ አለህ?
ጌዲዮን፡- ያው አሜሪካ ነው ያለችው፤

ቁም ነገር፡- ትዳር መያዝ አለመያዟንስ?
ጌዲዮን፡- ደህና መሆኗን እንጂ ስለዚህ ጉዳይ አልጠይቃትም፤ ማወቅም አልፈልግም፤በነገራችን ላይ አልፎ አልፎ ትደውልልኛለች፤ አይዞህ በርታ ጠንክር ትለኛለች፤

ቁም ነገር፡-እንዴት ነው ወደ አሜሪካ የሚያስኬድ ሥራ አልመጣልህም እስከዛሬ?
ጌዲዮን፡- አሁን በቅርቡ የእስራኤል ስራ አለኝ፤ ከዛ በኋላ ወደ አሜሪካ የሚያስኬደኝ ስራ እየተነጋገርኩ ነው፤

ቁም ነገር፡- ድምፃዊ አበበ ተካ እንኳ ሚስቱን እዛው ድረስ ሄዶ ፈልጎ አግኝቷታል፤ አንተስ ምን ታስባለህ?
ጌዲዮን፡- እንግዲህ እኔም ሀሳቡ አለኝ፤ ሰዎቹ እያነጋገሩኝ ነው፤ ከተሳካ …

ቁም ነገር፡- ያለችበትን ስቴት ታውቀዋለህ?
ጌዲዮን፡-አዎ ዋሽንግተን ዲሲ ነው ያለችው፡፡
ቁም ነገር፡- ምናልባት ይህንን መፅሔት የምታነብ ከሆነ/በፌስ ቡክም ቢሆን/ ምላሿን ትሰጥሃለች ብለን ተስፋ እናደርጋለን፤በነገራችን ላይ ባለፈው አልበምህ ላይም አሁንም ነጠላ ዜማ ለእሷ የዘፈንከው አለ አይደል?
ጌዲዮን፡- አዎ፤ ‹እሙ አይኔን› የሚለው የመጀመሪያ አልበሜ ላይ ያለው ለእሷ ነው፤ አሁን ደግሞ የለቀቅሁት ‹ያመመኝ በእሷ ነው›የሚለው ነጠላ ዜማ ለእሷ ነው፡፡
ቁም ነገር፡- ግጥሙን ሰምቼዋለሁ፤ በጣም ስሜት የሚነካ ነው፤ እስኪ ትንሽ ስንኙን በልልኝ
ጌዲዮን፡- ያመመኝ በእሷ ነው
እንዴት ብወዳት ነው
ያየሁትን መአት ችዬ አለሁኝ በእውነት
ያመመኝ በእሷ ነው
እንዴት እንዴት እንዴት
እንዴት ብወዳት ነው
እኔማ ኪሴን ልቤን
ፈትሼ ዝር የሚል ሳጣ ለነፍሴ
የሰው ልጅ እንዲህ ይሆናል
ስል ወደ ቀራኒዮ አዬ መንፈሴ› ነው
የሚለው፡፡ ከግል ህይወቴ ጋር የሚገናኝ በመሆኑ  በዚሁ መልኩ ክሊፕ እየሰራሁለት ነው፡፡

ቁም ነገር፡- አሁን በመልካም ጤንነት ላይ ነው የምትገኘው፤ እንዴት ወደዚህ ህይወት ተመለስክ?
ጌዲዮን፡- እኔ ወደ ሽንቁሩ ሚካኤል ከገባሁ ጊዜ ጀምሮ በሚዲያ ላይ ምን እንደሚነገር እንደሚወራ አላውቅም፡፡ አንድ ቀን ታዲያ ከዛ ከቤተ ክርስቲያኑ ግቢ ስወጣ አንድ ሰው ያገኘኝና ሰይፉ ፋንታሁን በሬዲዮ ስላንተ ሲናገር ሰምቻለሁ፡፡ ያገኛችሁት ሰዎች ካላችሁ ጠቁሙን ብሏል ስለዚህ አሁን በስልክ ላገናኝህ ብሎ ደውሎ አገናኘኝ፡፡ በእውነት ሰይፉ ፋንታሁንን በጣም ነው የማመሰግነው፡፡ እግዚአብሔር ይባርከው፡፡ ከሱ ጋር መነጋገር ከጀመርኩበት ጊዜ ጀምሮ ነገሮች ሁሉ እየተለወጡ መጡ፡፡ ያኛውን ጌዲዮን ረስቼ አዲስ ሰው እንድሆን ነው ያደረገኝ፡፡ከዛ በሬዲዮ አነጋገረኝና ጤነኛ መሆኔን ከተናገረ በኋላ ኢቢኤስ ቲቪ ላይ መቅረብ አለብህ ህዝብ ሊያይህ ይገባል ብሎኝ ጥሩ ፕሮግራም ተሰራ፤ሰዎችም አርቲስቱም አይዞህ አሉኝ ማለት ነው፤ እንግዲህ አስበው ፤ የወጣሁት ከፀበል ቦታ ነው፤ ግን በአንድ ጊዜ ወደ ስራ የምገባበትና አሁን ያለሁበትን ጎተራ ኮንዶሚኒየም ተከራይተው አዲስ ህይወት ውስጥ እንድገባ አድርገውኛል፡፡

ቁም ነገር፡- ምንድነው ያገኘከው ድጋፍ?
ጌዲዮን፡- እንግዲህ የገንዘብ መዋጮ ያደረጉልኝ ሰዎች አሉ፤ ጎሳዬ ተስፋዬ ፤የክለብ ኤችቱኦ ባለቤት፤ የኪንግ ሲልቨር ባለቤት እንዲሁም ስማቸው እንዳይገለፅ የፈለጉ አንድ ባለሀብት ድጋፍ አድርገውልኛል፡፡ በሙያ በኩል አቀናባሪዎቹ ኤልያስ መልካ፤ ካሙዙ ካሳ፤ አማኑኤል ይልማ፤ አበጋዙ ክብረወርቅ ሁሉም ሊሰሩም ቃል ገብተዋል፡፡ እንዲሁም ሄኖክ ነጋሽ ከአሜሪካ ደውሎ አንድ ዘፈን ግጥምና ዜማ ጨርሼልሃለሁ እልክልሃለሁ ብሎኛል፡፡ ሌሎችም ጓደኞቼ ታደለ ሮባ ያው የታወቀ ነው ከሰይፉ ጋር ሆነው አሁንም አንዳንድ ነገሮችን እያሟሉልኝ ነው፡፡ የአዲሱ አልበሜም ፕሮውዲውሰሩ ሮባ ነው፡፡ ማዲንጎ ፤ ጆሲ፤ ዳዊት ፅጌ፤ ሳምሶን ማሞ፤ሰራዊት ፍቅሬ፤ ቴዲ አፍሮ ከነባለቤቱ ትልቅ ተስፋ ነው የሰጡኝ፡፡ ቴዲ እንደውም ግጥምና ዜማ እሰጥሃለሁ ምንም ነገር እንዳታስብ ነው ያለኝ፡፡ሀይልዬ ፤ፀጋዬ እሸቱ ብቻ በጣም ሁሉንም በስም ያልጠቀስኳቸውንም በሙሉ እግዚአብሔር ያክብርልኝ ነው የምልው ፡፡ ተቦርነም አሜሪካ ካሉ አድናቂዎቼ ጋር አገናኝቶኛል፤ በጣም አመሰግናለሁ፡፡ በዛወርቅ አስፋው አክስቴ ነች፤ የእናቴ እህት ናት፡፡ ደውላ አናግራኛለች፡፡ ቴዲ የማርሸት ልጅም አግኝቶኛል፡፡ መንግስቱ አሰፋንና አለምነህ ዋሴን፤ሁሉንም በጣም አመሰግናለሁ፡፡

ቁም ነገር፡-ስራስ አልጀመርክም?

ጌዲዮን፡- እየሰራሁ ነው፤ ሐረር መሶብ ሀሙስ፤አርብ፤ቅዳሜና እሁድ እሰራለሁ፡፡

ቁም ነገር፡- የድሮውን ጌዲዮን አሁን ድጋሚ እናገኘዋለን?
ጌዲዮን፡-በበለጠ ሁኔታ ይገኛል፡፡ በጣም ብዙ ነገሮችን ስላሳለፍኩ ጠንካራ ሆኛለሁ ብዬ ነው የማስበው፡፡ ብዙ ነገር ተምሬያለሁ፤በህይወቴ ውስጥ ያየሁትን ከባድ ነገር ወደ ጥሩ ነገር መቀየር እፈልጋለሁ፡፡ ከዚህ የበለጠ ከባድ ነገር ከዚህ በኋላ ቢገጥመኝ እንኳ በቀላሉ አልሸነፍም፡፡ ስለዚህ በአዲስ መንፈስ ነው ወደ ስራ
የተመለስኩት፡፡ በዚህ አጋጣሚ በየሄድኩበት ቦታ ሁሉ ህዝቡ ለሚሰጠኝ ፍቅና አክብሮት ምላሽ ለመስጠት ቃላት የለኝም፡፡ እግዚአብሔር ያክብርልኝ ብቻ ነው ለማለት የምችለው፡፡
ቁም ነገር፡- ከዚህ ሁሉ በኋላ እግዚአብሔርን በመዝሙር ለማመስገን አላሰብክም?

ጌዲዮን፡- በደንብ ነዋ፤የኔ ፍላጎትማ ሙሉ ካሴት መዝሙር ለመስራት ነው፤ቢፈቀድልኝ አምላኬን በዚህ መልኩ ባመሰግን ደስ ይለኛል፡፡ ግን በቅድሚያ በነጠላ መዝሙር ላደረገልኝ የማይመለስ ውለታው እግዚአብሔርን ለማመስገን እፈልጋለሁ፡፡
ቁም ነገር፡- ከዚህ በፊት ቃለ ምልልስ ስናደርግ ወደ ፊልም ስራ የመግባት ሀሳብ እንደነበረህ ነግረከኛል፤አሁንስ እንዴት ነው?
ጌዲዮን፡- በፊት እኮ የመጀመሪያ አልበሜን ካወጣሁ በኋላ ‹የማያልቀው መንገድ› የሚል ፊልም ላይ ሰርቼ ነበር፡፡ እንደ አሁኑ በየሲኒማ ቤቱ መታየት ሳይጀመር በቪዲዮ ሲዲ ነበር የወጣው፡፡ አሁን እንግዲህ የሚያሰራ ካለ እናያለን..

ቁም ነገር፡- በመጨረሻስ
ጌዲዮን፡- ሁሉንም የኢትዮጵያ ህዝብ በጣም አመሰግናለሁ፡፡ የሙያ ጓደኞቼን ጋዜጠኞችን በሀገር ውስጥም በውጪም አረብ ሀገራትም አውሮፓና አሜሪካ ያሉ የሙዚቃ አድናቂዎቼን በሙሉ አመሰግናለሁ፡፡በጥሩ የሙዚቃ ሥራ አስደስታችኋለሁ ነው የምለው፡፡

ቁም ነገር፡- አመሰግናለሁ፡፡

ስለ የዓለም ዋንጫ የኢትዮጵያው ቅጂ ሙዚቃ
የተሰጠ መግለጫ

ባለፉት ወራቶች ቴዎድሮስ ካሳሁን ወይም “ቴዲ አፍሮ” ከኮካ ኮላ እና በስፋት ሲወራ ከከረመው የዓለም ዋንጫ የኢትዮጵያው ቅጂ ሙዚቃ ጋር ስለነበረው ግንኙነት ያለንን አቋም እንድንገልፅ በሚጎርፍልን ጥያቄዎች ምክኒያት ከፍተኛ ጫና ስደረግብን ቆይተናል፡፡ በበኩላችን በተገባው የውል ስምምነት ላይ የግንኙነቱን ሚስጥራዊነት ለመጠበቅ ቃል ኪዳን የገባን እና ማክበር የነበረብን ቢሆንም ቅሉ የቴዲ አፍሮ እና የኮካ ግንኙነት ወሬ እንዴት አፈትልኮ ወጥቶ ህዝብ እንዲያውቀው እንደቻለ ቢያስገርመንም አሁን ለመገንዘብ እንደቻልነው ቴዲ ከኮካ ጋር ያለውን ግንኙነት ኢትዮፒካ ሊንክ በተሰኘ የአገር ውስጥ የኤፍ ኤም ሬዲዮ የመዝናኛ ፕሮግራም አዘጋጆች አማካኝነት ያወጀው እና በሚያስገርም ሁኔታ ለኮካ የቲቪ ሥራም አድናቆቱን በመስጠት ያረጋገጠው የኮካ ኮላ የኢትዮጵያ እና የኤርትራ ብራንድ ሥራ አስኪያጅ የሆነው አቶ ምስክር ሙሉጌታ መሆኑን መረዳት ችለናል፡፡

ያለጥርጥር በኮካ ኮላ ስም ቴዲ አፍሮ ለኮካ የቴሌቪዥን ስራ በማገናኘት እና በዓለም ዋንጫ የኢትዮጵያው ቅጂ ሙዚቃ ላይ ተሳታፊ እንዲሆን ተነሳሽነቱን የወሰደው የብራንዱ ሥራ አስኪያጅ ነበር፡፡ እኛም ጥያቄውን ውድ አገራችንን በመላው የአለም ዋንጫ ተመልካቾች ዘንድ አዎንታዊ ገፅታ የትኩረት እይታ ስር የሚያውላት በመሆኑ እና በዚህ በጉጉት በሚጠበቀው ታላቅ ዓለምአቀፍ የስፖርት ክንዋኔ ግዙፍ ቁጥር ያለው የዓለም ህዝብ ዘንድ የአገራችንን እና የህዝባችንን መልካም ገፆች ለማሳየት የበኩላችንን አስተዋፅኦ ለምናደርገው ጥረት ሲባል በፍፁም ቅን ልቦና ተቀብለናል፡፡ ከዚህ በተጨማሪ በሚለቀቅበት ወቅት የዓለም ዋንጫ የኢትዮጵያው ቅጂ ሙዚቃ የቴዲ አፍሮን ዓለም አቀፍ እውቅና እና ዝና፣ የሥነ ጥበብ ገፅታ እና ስብዕና የበለጠ ከፍ እንደሚያደርገው እና እንደሚያጠናክረው በሚገባ እንገነዘባለን፡፡

ለታፈረችው አገራችን፣በአገር ውስጥም ሆነ በውጭ አገር ለሚገኙት ለውድ አድናቂዎቻችንና ለሰው ልጆች ሁሉ ባለን የማይታጠፍ ታማኝነት በኮካ ፕሮጄክት ተሳታፊ መሆናችን ትክክለኛ እና አግባብነት የነበረው ውሳኔ ነው፡፡ በዚህም ምክኒያት የዓለም ዋንጫ የኢትዮጵያው ቅጂ ሙዚቃ የቴሌቪዥን ቀረፃው የተሻለ ውጤታማነት ይኖረው ዘንድ ቴዲ አፍሮ በበኩሉ አቅሙ የቻለውን ያህል ጊዜውን፣ጉልበቱን እና ስነ ጥበባዊ ክህሎቱን በመጠቀም አስፈላጊውን ጥረት አድርጓል፡፡ በኮካ ሰቱዲዮ ፕሮጄክት ተሳታፊ የመሆኑ ዋነኛው ፋይዳ አለም አቀፍ ተዋቂነት ባለው ብራንድ በመጠቀም የኢትዮጵያን አዎንታዊ ገፅታ ለማጉላት የመላውን ዓለም ህዝብ ትኩረት ለመሳብ የሚያስችል ከባድ ያለ ተልዕኮ ለመወጣት እንጂ የንግድ ዕቃ በማስተዋወቅ ለሚያስገኘው እምብዛም ያልሆነ ጥቅም አልነበረም፡፡

በመሆኑም ሙዚቃ ነክ ንብረቶችን በማዘጋጀት እና በማሰራጨት የተለያዩ አገልግሎቶችን ለኮካ ኮላ የማዕከላዊ ምስራቅ እና ምዕራብ አፍሪካ ለመስጠት ወኪል የሆነው ማንዳላ ቲቪ የዝግጅት ሥራ አስኪያጅ ሚ/ር ዴቪድ ሣንደር፣ በኮክ ስቱዲዮ የተሰራው የቴዲ አፍሮ ስራ በሚያስደንቅ እና በተሳካ ሁኔታ መከናወኑን የሚገልፀውን ስሜት ቀስቃሽ እና አጓጊ ዜና እና ብስራት የተቀበልነው በከፍተኛ ክብር፣ ኩራት እና እርካታ ሲሆን ይህው ሰው ከዚያም አልፎ “የአለም ዋንጫ ቪዲዮው ተዘጋጅቶና ተከፋፍሎ ምናልባት በጥር ወር በኮካ ኮላ ይለቀቃል” በማለት አረጋግጦልናል፡፡ ከሥራው መጠናቀቅ በኋላ በውጤቱ የተደሰቱት የቴሌቪዢን አዘጋጆች እዚያው ላይ ቴዲ አፍሮ በአንድ የኮካ የሙዚቃ አልበም ተሳታፊ ይሆን ዘንድ ያቀረቡለትን ጥያቄ ወዲያውኑ በመቀበል በሥራው የተሳተፈ ሲሆን ይህም ስራ “የአዲስ አመት ክንውን” ሆኖ ባለፈው “ታህሳስ 22 ቀን በአራት አገሮች ከምሽቱ 2 ሰዓት ጀምሮ እንዲጫወት ተደርጓል፡፡”

ከበርካታ ቀናት በኋላ፣ የዓለም ዋንጫ የኢትዮጵያው ቅጂ ሙዚቃ መለቀቅ በጉጉት በምንጠባበቅበት ወቅት አቶ ምስክር የተጠናቀቀውን የዓለም ዋንጫ የኢትዮጵያው ቅጂ ሙዚቃ እንድንመለከተው የጋበዘን ሲሆን በአርቲስቱ ሥራም እንደ ቴሌቪዢን አዘጋጆች ሁላችንም በጣም ደስተኛ ነበርን፡፡
ከጥቂት ጊዜ ባኃላ ግን ከባዶ መነሻነት አስደናቂ መጠማዘዝ ያሳየው አቶ ምስክር ፍርሐት በሞላው ድባብ በተጠናቀቀው ሥራ ላይ የነበረው የቴዲ አፍሮ ተሳትፎ እና ሽፋን “ዝናውን የሚመጥን አይደለም” በሚል የተጠናቀቀው ሙዚቃ እንዳይለቀቅ ድጋፍ እና ተቀባይነት ለማግኘት የሙከራ ጥረት አደረገ፡፡ ይህንን አቋሙን እንቀበልለት ዘንድ ለማሳመን ያደረጋቸው ሁሉም ጉዞዎች እና ኩነቶች በጉዳዩ ላይ “የቴሌኮንፈረንስ” እንዲካሄድ በመጠየቅ ከመታጀቡ በተጨማሪ በእርሱ አስተሳሰብ “ውድቀት” ሊሆን ስለሚችለውና የያዘውን አቋም አስመልክቶ ቴዲ አፍሮ ለህዝብ እንዳይገልፅበት እንድንታቀብ አስከማስፈራራት የደረሰ ነበር፡፡ ከዚህም በላይ ከመነሻው ጀምሮ በኮክ ፕሮጄክት ተሳታፊ እንዳልነበረ እና የኮካ ወኪል ከሆነው ከማንዳላ ቲቪ ጋር እንድንገናኝ ለማድረግ እና እኛን ለማሳመን እንዳልተሳተፈ ሁሉ አቶ ምስክር ከስራው ጋር በተያያዘ ከኮካ ኮላ ጋር የነበረን ግንኙነት በማስተባበል ራሱን በማራቅ ብሔራዊ እና ህዝባዊ ሃላፊነቶችን በተጋረደ ጠባብ የግል ጥቅም ለመለወጥ በፈፀመው አሳፋሪ፣ አገር ወዳድነት በሌለው የፈሪ ተግባሩ ኃላፊነትን ላለመሸከም በማሰብ ራሱን የማሸሽ እንቅስቃሴ አደርጓል፡፡

በኮካ ሰቱዲዮ የዝግጅት ሥራ አስኪያጅ በኩል ከቴክኒክ አኳያ የተጠናቀቀው ስራ የላቀ ጥራት እንዳለው በተደጋጋሚ ተረጋግጦልናል፡፡ በመሆኑም የዓለም ዋንጫ የኢትዮጵያው ቅጂ ሙዚቃን ይዞ በማቆየት እንዳይከፋፈል እና እንዳይለቀቅ የተደረገበት ምክኒያት እና የመጨረሻ ውሳኔ ከአርቲስቱ ወይም ከሥራ አስኪያጁ ጋር ምንም ውይይት ሳይደረግ እና ሳያውቁት በአቶ ምስክር ሙሉጌታ እና በኮካ ወኪል ማንዳላ ቲቪ የተሰጠ የጋራ ውሳኔ ነው፡፡

የተጠናቀቀው ሥራ ተሰራጭቶ እንዲለቀቅ በተደጋጋሚ የጠየቅን ቢሆንም፣ ከወኪሉ በመጨረሻ ላይ ያገኘነው ምላሽ ግን “በዚህ ደረጃ የዓለም ዋንጫ የኢትዮጵያው ቅጂ ሙዚቃ ለጊዜው አንለቀውም” በሚል የተገለፀልን ከመሆኑ በላይ በእኛ ዘንድ የተፈጠረውን ሃያል ቁጣ በማባበል ለማቀዝቀዝ የሚሞክር እና ሥራውን ወደፊት ሊለቁት እንደሚችሉ ለማሳመን የሚጥር ማታለያ እና ለምንወዳት አገራችን፣ ለሁሉም ራሱን ለሚያከብር ኢትዮጵያዊ፣ በሚሊዮኖች ለሚቆጠሩ የአገር ውስጥ እና የውጪ አድናቂዎች እና ለአርቲስቱ በቁስል ላይ እንጨት የመስደድ ያህል ሆኖብናል፡፡

በበኩላችን በተጠናቀቀው ሥራ ላይ ስለተወሰደው ተገማችነት ላልነበረው የዱብዳ እርምጃ ለአቅረብነው ጥያቄ ማብራሪያ እና ምላሽ ለማግኘት ያደረግነው በርካታ ጥረት ትኩርት የተነፈገው ወይንም ከነጭራሹ ችላ ከመባሉ ውጪ ምላሽ የተሰጠውም ትዕግስታችን ከተሟጠጠ በኋላ ነበር፡፡

በመጨረሻም ምንም እንኳን በጉዳዩ ጭብጥ ዙሪያ በሁለቱም ወገኖች ዘንድ ስለተያዘው አቋም የተወሰነ መግባባት ላይ ለመድረስ ቴሌኮንፈረንስ የሚመለከታቸው ወገኖች እንደሚገኙበት ቃል ተግብቶበት የተዘጋጀ ቢሆንም ውይይቱ ሙያዊ በሆነ መልኩ ያልተዘጋጀ፣ ግልፅነት የጎደለው፣ አለመግባባት እንዳይከሰት ለማድረግ የጋራ መፍትሔ ለመሻት ሳይሆን ቅንነት በጎደለው መልኩ ይኛን ሐሳብ ለመረዳት ነበር፡፡ ቴሌኮንፈረንሱ ሆነ ተብሎ ህጋዊ ወኪል የሆነውን ሥራ አስኪያጃችንን በጭብጦቹ ላይ ለመወያየት እንዳይሳተፍ በማግለል መካሄዱ በራሱ ሂደቱ በቅን ልቦና ላይ ያለተመሰረተ መሆኑ ግልፅ ማስረጃ ነው፡፡

በመሆኑም የአርቲስቱ አድናቂ ለሆኑት ኢትዮጵያዊያን እና የውጪ አገር ዜጎች በሙሉ ከኮካ ኮላ ጋር የነበረንን ግንኙነት የቆረጥን መሆናችንን ለመግለፅ መገደዳችን እያዘንን ስንገልፅ የዓለም ዋንጫ እስከሚከፈትበት ዕለት ድረስ ኮካ ኮላ የወሰደውን እርምጃ በድጋሚ እንዲያጤነው ያደርግ ዘንድ በተደጋጋሚ ጥሪያችንን ስናቀርብ ብሔራዊ ጠርዝ ባለው እና በውድ አገራችን፣ በህዝባችን እና አድናቂዎቻችን ላይ ጭምር የተቃጣውን የፈሪ፣ እና አገር ወዳድነት የጎደለውን አሳፋሪ የክህደት እና ክብር የሚያጎደፈውን ተግባር ግን ይቅር ላለማለት ወስነናል፡፡

ከዚህም በተጨማሪ አስከመጨረሻው ዕለት ድረስ ኮካ ኮላ የተጠናቀቀውን ሥራ እንዲያሰራጨው እና እንዲለቀው ግፊት ማድረጋችንን እንደምንቀጥልበት ለአድናቂዎቻችንን እያረጋገጥን ከዚሁ ጎን ለጎንም ከሁኔታዎች ጋር አግባብነት ያላቸውን ሰላማዊ እርምጃዎችንም በመውሰድ የሁለቱንም ወገኖች ገፅታን እና ጥቅምን የሚጎዳ ማናቸውም ውዝግብ በማስቀረት በአድናቂዎቻችን የተጣሉብንን አደራ መተማመን እና እምነትን ለመመለስ የሚያስችል እርምጃ የምንወስድ መሆናችንን እንገልፃለን፡፡
ጉዞዉ ይቀጥላል!

በሳንሆዜ ቤይ ኤሪያ ለምትገኙ ኢትዮጵያውያን ድምጻዊ ፋሲል ደመወዝ እና ደሳለኝ መልኩ (ባላገሩ) ጁላይ 5 ቀን 2014 ዓም በሳንሆዜ ካሊፎርኒያ ሥራዎቻቸውን ያቀርባሉ። አዘጋጆቹ ፍላየራቸውን በዘ-ሐበሻ ድረገጽ እንዲታተም ልከዋል – እንደሚከተለው አስተናግደናል

በአዲስ አበባ ታትሞ ከተሰራጨው ቁምነገር መጽሔት የተወሰደ

ተወዳጁ ድምፃዊ ቴዲ አፍሮ ወደ ሙዚቃው ዓለም ተቀላቅሎ ወደ ዝና ማማ መውጣት ከጀመረበት ጊዜ ጀምሮ መነጋገሪያ ከመሆን ያመለጠ አርቲስት አይደለም፡፡ በ1993 ዓ.ም ማብቂያ ላይ ባወጣው የመጀመሪያ ‹አቦጊዳ› አልበሙ የሙዚቃ አድማጩን ጆሮ ለመቆጣጠር የቻለው ቴዲ አፍሮ በወቅቱ በአለቤ ሾው ፕሮግራም ላይ በእንግድነት ቀርቦ ‹25 ዓመቴ ቢሆንም ፍቅረኛ ገና አልያዝኩም › ባለ ማግስት የከተማው ወጣት ሴቶች አይን ማረፊያ ሆኖ ነበር፡፡ ከዚሁ ይፋ ካልወጣ የሴቶች አደን ጋር ተያይዞ የመጀመሪያውን ውዝግብ አስተናገደ፡፡ ‹በሴት ልጅ ጡት ላይ ፊርማ ፈርሟል› በሚል ተሰራጨው ወሬ ከከተማ ወሬነት አልፎ የአንዳንድ መገናኛ ብዙሃን ገበያ መጥሪያና ማሻሻጪያ ሆኖ ነበር፡፡‹የተባለውን ነገር አላደረኩም፤ ኢትዮጵያውያን ሴቶች ኩሩዎች ናቸው፡፡ ይህንን ነገር እንዳደርግ አይጠይቁኝም ፤ እኔም አላደረኩትም› ብሎ በወቅቱ ለታተመችው ቅፅ 1 ቁጥር 1 ቁም ነገር መፅሔት ላይ ቢናገርም አድናቂዎቹን ከማሳመን በቀር የወሬ ማጣፈጫነቱን አላስቀረውም ነበር፡፡

ቴዲ አፍሮ የመጀመሪያ ውዝግቡን በዚሁ መልኩ ለመቋመጨት ጥረት ቢያደርግም ከዚሁ አልበሙ በፊት በሰራው የመጀመሪያ ካሴቱ ሳቢያ ለሌላ ውዝግብ የተዳረገው ብዙም ሳይቆይ ነው፡፡ የመጀመሪያ ካሴቱን ሳያወጣ ለዓመታት አስቀምጦት የነበረው ቮይስ ሙዚቃ ቤት የአቦጊዳ አልበሙ የአድማጭን ጆሮ መቆጣጠር ተመልክቶ አዲሱን አልበም ለገበያ ያቀረበው ወዲያውኑ ነበር፡፡ በዚህ ሳቢያም ‹የአቦጊዳን አልበም ሽያጭ ብቻ ሳይሆን አሁን ያለበሁበት ደረጃ ፈፅሞ የማይመጥን› ያለውን ከዓመታት በፊት የተሰራውን ካሴት ‹ሳያስፈቅደኝ መልቀቅ የለበትም› በሚል ሌላ ውዝግብ ተፈጥሯል፡፡ ተፈጠረው ውዝግብ መሀል ጋዜጠኛ ሳምሶን ማሞ ገብቶ በሽምግልና ጉዳዩን እንዲፈታ እስኪያደርግ ድረስ በመገናኛ ብዙሃን ዘንድ መነጋገሪያ ነበር፡፡

ቴዲ በሙዚቃ ስራው ብቻ ሳይሆን በማህበራዊ ህይወቱና በሚያደርጋቸው ቃለ ምልልሶቹ ዝናውን ከፍ እያለ ቢመጣም ምርጫ 97 ተከትሎ ገበያ ላይ በዋለሁ ሶስተኛ ‹ጃ ያስተሰርያል› አልበሙ ሳቢያ ውዝግቡ ከግለሰብ ወደ መንግስት ዞሮ ነበር፡፡ ይፋዊ በሆነ መንገድ መንግስት ተቃውሞውን ባይገልፅም ዘፈኑ በማንኛውም የመንግስት መገናኛ ብዙሃን ላይ እንዳይተላለፍ ከመከልከል ጀምሮ ለጉዳዩ ሌላ ፓለቲካዊ መልክ በመስጠት የውዝግቡን ጡዘት እንዳከረረው እናስታውሳለን፡፡ ከምርጫው ጋር የተያያዘው ውጥረት ቀስ እያለ ቢረግብም ከመንግስት ጋር ያለው ውዝግበ ከአንድ ዘፈን ወደ ሶስት አድጎ ከ‹ካብ ዳህላክና› እና ‹ሼ መንደፈርን› ጨምሮ ታይቷል፡፡ መንግስት በወቅቱ ከነበረው ፖለቲካዊ ራስ ምታት ተረጋግቶ ሚሊኒየሙን ለመቀበል ሽር ጉድ በሚልበት ወቅት ቴዲ አሁንም የህዝቡን የልብ ትርታ ያዳመጠ ‹አበባ አየሽ ሆይ› የተሰኘውን ተወዳጅ ባህላዊ ዜማ ለእርቅ አውሎት ብቅ አለ፡፡ ከፓለቲካ እስረኞች መፈታት ጋር ተያይዞ የእርቅ መንፈሱ በሁሉም ሙዚቃ አድማጭ ጆሮ ማንቃጨል ቢጀምርም መንግስት ግን ዘፈኑን ዘወትር በየሚዲያው ላይ ሲለቀቅ ሁኔታውን በዝምታ ከመመልከት ውጪ ‹ሆ በል ከበሮ ሆ በል አንተ ማሲንቆ ስታይ ሰው ታርቆ› በሚለው ስንኝ ከህዝቡ ጋር እስክስታ ለመውረድ ሳይችል ቀርቷል፡፡የቴዲ አፍሮ የእርቅ መንፈስ ሚሊኒየሙን ብቻ ሳይሆን ባህር ማዶ ተሻግሮ ለመዝፈንና ለማስጨፈር ጊዜ አልወሰደበትም፡፡ ከሚሊኒየሙ ጋር ታኮ በሚሊኒየም አዳራሽ በተዘጋጀው ዓለም አቀፍ የሙዚቃ ኮንሰርት ላይ ቢዮንሴ ኖውልስ በቴዲ አፍሮ ‹አበባ አየሽ ሆይ› ዜማ ወገቧን ይዛ ስትጨርፍር ታይታለች፡፡

ቴዲ በዘፈኑ የሀገሩን ልጆች አልፎ የውጪ ሰዎችን ማማለል ቢችልም ከመንግስት ጋር የገባው ውዝግብ ከዚህ ቀደም ከግለሰቦች ጋር እንዳለው አይነት ተራ የሚባል አልነበረምና ወደ እስር ቤት የሚገባበት ሁኔታ ተፈጠረ፡፡ በብዙዎቹ አድናቂዎቹ ዘንድ አሁንም ድረስ እንደሚታመነው ‹ቴዲ አፍሮ በመኪና ሰው ገጭቶ አምልጧ› የሚለውን የአቃቤ ህግ ክስ ለመቀበል ዳግም መወለድ የሚያስፈልጋቸው ይመስላል፡፡ ‹ደጉ ይበልጣል› የተባለውን የ18 ዓመት የጎዳና ተዳዳሪ ገጭቶ ስለመግደሉና ስለማምለጡ በወቅቱ መነጋገሪያ የነበረው ክስ ከብዙ የፍርድ ቤት ቀጠሮና ምልልስ በኋለ ከአንድ ዓመት ከስድስት ወር በኋላ ሲቋጭ ‹ቴዲ እንደ በፊቱ ተወዳጅ ሥራዎቹን ይሰጠን ይሆን ›የሚል ጥርጣሬ መኖሩ አልቀረም፡፡ የፈጠራ ስራ ችግር የሌለበት ቴዲ ከእስር ቤት በወጣ በሶስተኛው ወር ላይ በአዲስ አበባ ስታዲየም ኮንሰርት በማዘጋጀት ገቢውን በልመና ሥራ ላይ ለተሰማሩ ወገኖች ማቋቋሚያ አደረገ፡፡ በዚህ ኮንሰርት ላይም ያገኘውን ከአንድ ሚሊየንም ብር በላይ ገንዘብም ለኤልሻዳይ የበጎ አድራጎት ማህበር አስረከበ፡፡

ከሚያወጣቸው አልበሞች ጋር ተያይዞ ውዝግብ የማያጣው ቴዲ ከሰይፉ ፋንታሁን ጋርም ውዝግብ ውስጥ መግባቱ የሚዘነጋ አይደለም፡፡ ከዘፈኖች መመሳሰል ጋር በተያያዘ በሰይፉ ፕሮግራም ላይ በቀረበ ዘገባ ሳቢያ ጉዳዩ በስምምነት እስኪፈታ ድረስ ወደ ፍርድ ቤት ለመሄድ ጫፍ ደርሶ ነበር፡፡ ቴዲ የሌሎቹን ያህል አይሁን እንጂ ከረዥም ጊዜ ማናጀሩ አዲስ ገሠሠ ጋርም ውዝግብ ውስጥ ገብቶ የተለያዩ ሲሆን በተደጋጋሚ ተሰርቀው በወጡ ነጠላ ዜማዎቹ ሳቢያም የመገናኛ ብዙሃን መነጋገሪያ እንደነበር አይዘነጋም፡፡ የቴዲ አራተኛ ካሴትም ውዝግብ መፍጠሩ አልቀረም፡፡ ‹ጥቁር ሰው› በሚል ርዕስ ያወጣው አልበም ከፍተኛ የሙዚቃ ችሎታውን ያሳየበትና አዳዲስ የአዘፋፈን ስልቶችን ያካተተበት ሥራው ቢሆንም ከዳግማዊ አፄ ምንሊክ ፓለቲካዎ አቋም ጋር ተያይዞ ተቃውሞ የገጠመው ወዲያውኑ ነበር፡፡ ጉዳዩ ከታሪክ አንፃር መታየት ያለበትና የአድዋ ጀግኖችን ለመዘከር በሚል የተሰራ ሙዚቃ እንደሆነ የተለያዩ ሰዎች የየራሳቸውን አስተያየት በማከል በየመገናኛ ብዙሃኑ ላይ ለመከራከር መሞክሩም ፓለቲካዊ መልክ የተሰጠውን ውዝግብ ለማብረድ ሳይቻል ቀርቷል፡፡ ከዚህ ውዝግብ ቀጣይ ተደርጎ ሊወሰድ የሚችለው ‹ወደ ፍቅር ጉዞ› የሚል ስያሜ የተሰጠው የሙዚቃ ኮንሰርትም በበደሌ ቢራ ስፖንሰር አድራጊነት ወደ ምስራቅ ኢትዮጵያ ክልሎች በመጓዝ ለማሳየት ፕሮግራም ቢዘረጋም ከዳግማዊ አፄ ምንሊክ ጋር ተያይዞ ‹ሰጠ› በተባለ ቃለ ምልልስ ሳቢያ በደሌ ቢራ ኮንሰርቱን ሰርዞታል፡፡ በደሌ ኮንሰርቱን ለመሰረዝ ምክንያት የሆነው ቴዲ ሰጠ በተባለው ቃለ ምልልስ ሳቢያ የተቆጡ ወገኖች ‹በደሌ ቢራን እንዳይጠጡ!› የሚል የቅስቀሳ ዘመቻ በመጀመራቸው እንደሆነና ከንግድ ስራ አንፃር ኮንሰርቱን መሰረዝ አዋጭ ሆኖ በመገኘቱ እንደሆነ ይፋ አድርጓል፡፡ ቴዲ የተባለውን ቃለ ምልልስ እንዳልሰጠ፤ ይልቁንም በመፅሔቱ የተፈጠረ ተራ ስህተት እንደሆነ ገልጾ ለመከራከር ቢሞክርም ሰሚ
ያገኘ አይመስልም፡፡ ጉዳዩ ስር እየሰደደ የመምጣቱ አንዱ ማሳያ ተደርጎ የሚወደሰደውም የዘመቻው ቀስቃሾች የቴዲን ኮንሰርት በማሰረዝ ብቻ ሳይገቱ ሌላም የመልስ ምት መሰጠት እንዳለበት የሚያሳስቡ ቅስቀሳዎች ተጠናክረው በመሰጠታቸው የጥቁር ሰው ተነፃፃሪ ተቃራኒ ነጠላ ዘፈን በአንድ አርቲስት
ተሰርቶ ተለቋል፡፡

ይህ የውዝግብ አዙሪት ባልተቋጨበት ሁኔታ ኮካ ኮላ ለብራዚሉ የዓለም ዋንጫ በየሀገሩ ከሚያሰራቸው አርቲስቶች መሀከል አንዱ አድርጎ ቴዲን እንደመረጠው ተሰማ፡፡ቴዲም ከሶስት ወራት በላይ በአዲስ አበባና በኬኒያ እየተመላለሰ የሙዚቃ ስራውን ሰርቶ ቢያጠናቅቅም ተመሳሳይ ችግር መከሰቱ ተነግሯል፡፡ በደቡብ አሜሪካዊቷ ሀገር ብራዚል እየተካሄደ የሚገኘውን የዘንድሮውን የዓለም እግር ኳስ ዋንጫ ጨዋታ ምክንያት በማድረግ እንደተለመደው ግዙፍ የቢዝነስ ተቋም የሆነው ኮካ ኮላ በተለያዩ ድምጻውያን ሙዚቃዎችን አዘጋጅቶ ራሱን እያስተዋወቀ ነው፡፡ ሙዚቃዎቹ የተሰሩት በብዙ ዓይነት ቋንቋዎችና ከተለያዩ ሀገራት በተውጣጡ ድምጻውያን ሲሆን የተቀረጹት በኮካኮላ ስቱዲዮ /Coke Studio/ ነው፡፡ ከ30 በላይ ከሚሆኑ ሀገራት የተመረጡ ድምጻዊያን የሠሩት የዘንድሮው የዓለም ዋንጫ አፊሲያላዊ የኮካ ኮላ ሙዚቃ ‹‹The world Is our›› /አለም የኛ ናት/ የሚል ርዕስ አለው፡፡ ይሄንን ሙዚቃ በድምፅ ለመስራት ከተመረጡት በርካታ ዘፋኞች መካከል ኢትዮጵያዊው ቴዲ አፍሮ ይገኝበታል፡፡ እ.ኤ.አ በ2013 መገባደጃ አካባቢ ቴዲ ለሙዚቃ ኮንሠርት ወደ ኳታር ባቀናበት ወቅት ከኮካ ኮላ ካምፓኒ ስልክ ተደውሎ በዓለም ዋንጫው ሙዚቃ ላይ እንዲሳተፍ ተጠየቀ፡፡ በዚህ መሠረት ከሌሎች አፍሪካውያን ድምጻውያን ጋር በጋራ ካቀነቀነው ዘፈን በተጨማሪ በአማርኛ ቋንቋ የተሰራና በግሉ የተሳተፈበት ሙዚቃ በኮካ ኮላ ስቱዲዮ መቀረጹ ተነገረ፡፡ ሙዚቃውም በ2014 የመጀመሪያ ወራት ላይ ለህዝብ እንደሚቀርብ ተገልጾ ነበር፡፡ ይሁንና በተባለበት ጊዜ የቴዲ አፍሮ ዘፈን አልተለቀቀም፡፡

በሌሎች ሀገራት ድምጻውያን የተሰሩ ዘፈኖች ግን በይፋ ተለቀው እየተደመጡ ይገኛሉ፡፡ በአማርኛ ቋንቋ የተሰራው የቴዲ ዘፈን ግን መዘግየቱ ሳያንስ በቅርቡ ደግሞ ሙዚቃው ከነአካቴው ከስቱዲዮ እንደማይወጣ ተሰማ፡፡ ይህን ተከትሎ ቴዲ አፍሮ በድረገጹ ላይ ወጣ በተባለ ጽሁፍ ድርጊቱን ኮነነ፡፡ የኮካ ኮላ ካምፓኒ ድርጊት ‹‹ሀገራችን ያዋረደ›› ጭምር መሆኑን በመግለጽ ጉዳዩን በከፍተኛ ሁኔታ እንደሚከታተለው ገለጸ፡፡ የኮካ ኮላ ዘመቻ በአብዛኛው የዓለም ክፍል የሚታወቀው ኮካ ኮላ በዓለም ላይ 200 ከሚበልጡ ሀገሮች ውስጥ ፋብሪካውን ተክሎ በቀን ከ1.7 ቢሊዮን በላይ የሚሆን ጠርሙስ ኮካ ይሸጣል፡፡ መመረት የተጀመረበትን 128 ኛ ዓመት በማክበር ላይ ያለው ኮካ ኮላ ካለፈው ጥር አንስቶ እስከ መጋቢት ባለው ሶስት ወራት ብቻ 1.5 ቢሊዮን ዶላር አትርፏል፡፡ ኮካ ኮላ በዓለም ዙሪያ የተለያዩ ተቃውሞዎች ገጥመውት የሚያውቁ ሲሆን ሁሉንም በማይበገረው የገንዘብ ሀይሉ አሸናፊነቱን አረጋግጦ ነው የተወጣው፡፡ ከአረብ እስራኤሎች ጦርነት በኋላ በአረቡ ዓለም በታየው የፀረ እስራኤል ዘመቻ ላይ ተሳታፊ የሆኑ የአብዛኛዎቹ አረብ ሀገራት ኮካ ኮላን ባለመጠጣት ለፍልስጤሞች ያላቸውን አጋርነት ለማሳየት ጥረዋል፡፡ አረቦቹ ኮካ ኮላን ባለመጠጣት ብቻ ሳይወሰኑ ፊታቸውን ወደ ፔፕሲ አዙረዋል፡፡ ያም ሆኖ ግን ይህ ዘመቻ የኮካ ኮላን ገበያ የሚፈታተንና ከገበያ የሚያስወጣ ስላልነበረ በማስታወቂያው ላይ ባፈሰሰው ከፍተኛ በጀት የዓለማችን ቀዳሚ ለስላሳ መጠጥነቱን አስከብሮ ለመቆየት ችሏል፡፡ እ.እ.አ በ1950ዎቹ አጋማሽ ላይም የህንድ ገበሬዎች ኮካ ኮላ ለማሳችን የሚያስፈልገንን ውሃ ተሸማብን በማለት ኮካ ኮላን ባለመጠጣት ተቃውሟቸውን ለማሳየት ሞክረዋል፡፡ በዓመት 11 ቢሊዮን ዶላር ለማስታወቂያ ብቻ የሚያወጣው ኮካ ኮላ ንፁህ የመጠጥ ውሃን በማውጣትና ዙሪያ ለሚሰሩ ፕሮጀክቶች የሚመድበውን ማህበራዊ በጀት ወደ 50 ሚሊዮን ዶላር በማሳደግ ራሱን ከህንድ አርሶ አደሮች ዘመቻ ተከላክሏል፡፡

የኮካ ኮላ የአቀማመም ምስጢር ድብቅነቱን ተከትሎ ሱስ አስያዥ ቅመም እንዳለውና ለጤናም አደገኛ ስለመሆኑ የተወራበት ጊዜ ነበር፡፡ ሌላው ቀርቶም ሰዎችን ሱስ የሚያሲይዝ የኮኬይን ቅመም እንዳለው ሲነገር ኮካ ኮላ ግን ይህ መሰረተ ቢስ ወሬ ነው ሲል አስተባብሏል፡፡ያም ሆኖ ኮካ ኮላ አሁንም
ድረስ በብዙ ሀገሮች ውስጥ ተወዳጅ መጠጥ ቢሆንም እንደ ሰሜን ኮሪያ በርማና ኩባ አይነት ሀገሮች ኮካ ኮላ ፋብሪካ በሀገሮቻቸው እንዲቋቋም ያልፈቀዱ ሀገራት ናቸው፡፡እ.ኤ.አ በግንቦት 8 ቀን 1886 በአትላንታ ጆርጂያ ለራስ ምታት መድሃኒት ይሆናል ብሎ መድሃኒት ቀማሚው ጆን ኤስ ቴምበር ከካካዋ ፍሬ በሶዳ ውሃ በጥብጦ ያዘጋጀው ኮካ ኮላ የተባለው መጠጥ ይኸው ዛሬ በመላው ዓለም ይጠጣል፡፡ በወቅቱ ድካምንና ራስ ምታትን እንዲሁም ድብርትንና የወንዶችን የወሲብ ፍላጎት ያነሳሳል በሚል የተቀመመው ኮካ ኮላ በአዲስ መልኩ ሳይንሳዊ በሆነ መንገድ ምስጢራዊነቱን ጠብቆ መመረት ከጀመረ እነሆ ዘንድሮ 120 ዓመታት ሆኖታል፡፡
ዘመቻ ‹‹ኮካ አትጠጡ››የድምጻዊው አድናቂዎችና በሁኔታው ስሜታችን ተነክቷል ያሉ ሰዎች በማህበራዊ ድረገፆች አማካኝነት በኮካ ኮላ ካምፓኒ ላይ መቀየማቸውን የሚያሳዩ ምስሎችንና ጽሁፎችን ለጠፉ፡፡ የካምፓኒውን ምርቶች ባለመጠጣት ተቃውሞአቸውን ለማሰማት ዛቱ፡፡ በተግባር ጉዳዩ ለመፈጸሙ
ማረጋገጫ ባናገኝም በቴዲና በኮካ ኮላ መካከል የተፈጠረው ውዝግብ አበሳጭቷቸው ከኮካ ምርቶች የታቀቡ ሊኖሩ እንደሚችሉ መገመት ግን አያዳግትም፡፡ በተለይ በማህበራዊ ገፆች ላይ በተደጋጋሚ ሲጻፍ የነበረውን ‹‹ፀረ-ኮካ›› ዘመቻ የቅስቀሳ መልዕክቶች ስንመለት የተባለው ድርጊት መጨረሻው የት ነው እንድንል ይገፋናል፡፡ የሙዚቃው አለመለቀቅ ‹‹ሀገራችን ከመናቅ›› የመጣ ነው ከሚል ሀሳብ ጋር አያይዞ ድምፃዊው ቅሬታውን መግለጹ ተቃውሞውን እንዲደምቅ አድርጎታል፡፡ በቴዲ አፍሮ የግል ድረገጽ ላይ ወጣ የተባለው መግለጫ እንዲህ ይላል፡፡‹‹ስለ ዓለም ዋንጫ የኢትዮጵያ ቅጂ ሙዚቃ
የተሰጠ መግለጫ ባለፉት ወራቶች ቴዎድሮስ ካሳሁን ወይም ‹‹ቴዲ አፍሮ›› ከኮካ ኮላ እና በስፋት ሲወራ ከከረመው የዓለም ዋንጫ የኢትዮጵያ ቅጂ ሙዚቃ ጋር ስለነበረው ግንኙነት ያለንን አቋም እንድንገልፅ ሚርፍልን ጥያቄዎች ምክኒያት ከፍተኛ ጫና ሲደረግብን ቆይተናል፡፡ በበኩላችን በተገባው የውል ስምምነት ላይ ግንኙነቱን ሚጥራዊነት ለመጠበቅ ቃል ኪዳን የገባ እና ማክበር የነበረብን ቢሆንም ቅሉ የቴዲ አፍሮ እና የኮካ ግንኙነት ወሬ እንዴት አፈትልኮ ወጥቶ ህዝብ እንዲያውቀወው እንደቻለ ቢያስገርመንም አሁን ለመገንዘብ እንደቻልነው የቴዲ ከኮካ ጋር ያለው ግንኙነት ኢትዮፒካል ንክ
በተሰኘ የሀገር ውስጥ የኤፍ.ኤም ሬዲዮ የመዝኛ ፕሮግራም አዘጋጆች አማካኝነት ያወጀው እና በሚያስገርም ሁኔታ ለኮካ የቲቪ ሥራም አድናቆቱን በመስጠት ያረጋገጠው የኮካ ኮላ የኢትዮጵያ እና የኤርትራ ብራንድ ሥራ አስኪያጅ የሆነው አቶ ምስክር ሙሉጌታ መሆኑን መረዳት ችለናል፡፡

ያለጥርጥር በኮካ ኮላ ስም ቴዲ አፍሮ ለኮካ የቴሌቪዥን ስራ በማገናኘት እና በዓለም ዋንጫ የኢትዮጵያ ቅጂ ሙዚቃ ላይ ተሳታፊ እንዲሆን ተነሳሽነቱን የወሰደው የብራንዱ ሥራ አስኪያጅ ነበር፡፡ እኛም ጥያቄን ውድ አገራችንን በመላው የዓም ዋንጫ ተመልካቾች ዘንድ አዎንታዊ ገፅታ የትኩረት እይታ ስር የሚያውላት በመሆኑ እና በዚህ በጉጉት በሚጠበቀው ታላቅ ዓለም አቀፍ የስፖርት ከንዋኔ ግዙፍ ቁጥር ያለው የዓለም ህዝብ ዘንድ የአገራችንን እና የህዝባችንን መልካም ገፆች ለማሳየት የበኩላችንን አስተዋፅኦ ከተሟጠጠ በኋላ ነበር፡፡በመጨረሻም ምንም እንኳን በጉዳዩ ጭብጥ ዙሪያ በሁለቱም ወገኖች ዘንድ ስለተያዘው አቋም የተወሰነ መግባባት ላይ መድረስ ቴሌኮንፈረንስ የሚመለከታቸው ወገኖች እንደሚገኙበት ቃል ተገብቶበት የተዘጋጀ ቢሆንም ውይይቱ ሙያዊ በሆነ መልኩ ያልተዘጋጀ፣ ግልፅነት የጎደለው፣ አለመግባባት እንዳይከሰት ለማድረግ የጋራ መፍትሔ ለመሻት ሳይሆን ቅንነት በጎደለው መልኩ የኛን ሐሳብ ለመረዳት ነበር፡፡ ቴሌኮንፈረንሱ ሆነ ተብሎ ህጋዊ ወኪል የሆነውን ሥራ አስኪያጃችንን በጭብጦቹ ላይ ለመወያየት እንዳይሳተፍ በማግለል መካሄዱ በራሱ ሂደቱ በቅን ልቦና ላይ ያለተመሰረተ መሆኑ ግልፅ ማስረጃ ነው፡፡ በመሆኑም የአርቲስቱ አድናቂ ለሆኑት ኢትዮጵያዊያን እና የውጪ አገር ዜጎች በሙሉ ከኮካ ኮላ ጋር የነበረንን ግንኙነት ያቋረጥን መሆናችንን ለመግለፅ መገደዳችን እያዘንን ስንገልፅ የዓለም ዋንጫ እስከሚከፈትበት ዕለት ድረስ ኮካ ኮላ የወሰደውን እርምጃ በድጋሚ እንዲያጤነው ያደርግ ዘንድ በተደጋጋሚ ጥሪያችንን ስናቀርብ ብሔራዊ ጠርዝ ባለው እና በውድ አገራችን፤ በህዝባችን እና አድናቂዎቻችን ላይ ጭምር የተቃጣውን የፈሪ እና ሀገር ወዳድነት የጎደለው አሳፋሪ የክህደት እና ክብር የሚያጎድፈውን ተግባር ግን ይቅር ላለማለት ወስነናል፡፡

ከዚህ በተጨማሪ አስከመጨረሻው ዕለት ድረስ ኮካ ኮላ የተጠናቀቀውን ሥራ እንዲያሰራጨው እና እንዲለቀው ግፊት ማድረጋችንን እንደምንቀጥልበት ለአድናቂዎቻችን እያረጋገጥን ከዚህ ጎን ለጎንም ከሁኔታዎች ጋር አግባብነት ያላቸው ሰላማዊ እርምጃዎችን በመውሰድ የሁለቱንም ወገኖች ገፅታን እና ጥቅምን የሚጎዳ ማናቸውም ውዝግብ በማስቀረት በአድናቂዎቻችን የተጣሉብንን አደራ መተማመን እና እምነት ለመመለስ የሚያስችል እርምጃ የምንወስድ መሆናችንን እንገልፃለን፡፡›› ቢቀር ምን ይቀርበታል? ድምፃዊ ቴዎድሮስ ካሳሁን /ቴዲ አፍሮ/ ከኮካ ኮላ የቀረበለትን ጥያቄ በደስታ ተቀብሎ የዓለም
ዋንጫውን የኢትዮጵያ ቅጂ ሙዚቃ ናይሮቢ ኬንያ ውስጥ በሚገኘው የኮካ ኮላ ስቱዲዮ ተቀርጿል፡፡ ታድያስ መጽሔት ከአሜሪካ እንደዘገበው ከሆነ ደግሞ ሙዚቃው እንደማይለቀቅ ከተነገረ በኋላም ኮካ ለድምጻዊው ተገቢውን የካሳ ክፍያ ለመፈጸም መዘጋጀቱ ተገልጿል፡፡ የተቀረፀው ሙዚቃ ንብረትነቱ የኔ ብቻ ነው የሚለው ግዙፉ የለስላሳ መጠጥ ካምፓኒ ለጊዜው ዘፈኑ ባይለቀቅም ለድምፃዊው ግን ተገቢውን ነገር እናደርጋለን የሚል መግለጫ አውጥቷል፡፡ ከዚህ አንፃር ከተመለከትነው ቴዲ ሙዚቃው ባለመለቀቁ ምንም አይቀርበትም ማለት እንችላለን፡፡ ነገር ግን ድምጻዊው ከሚያገኘው ገንዘብ ባሻገር ኢትዮጵያ በዓለም ፊት የምትታወቅበትን ዕድል አጥታለች፡፡ ቴዲም ቢሆን የደከመበት ሙዚቃ ከስቱዲዮ አለመውጣቱ ምቾት ይነሳዋል፡፡ ለምን ብሎ መጠየቁም ተገቢ መሆኑን የብዙዎቹ አድናቂዎች ሀሳብ ነው፡፡

‹‹ሾላ በድፍን››
ኮካ በዓለም ዋንጫ ውድድሮች ላይ ራሱን ለማስተዋወቅ የሚረዱ ሙዚቃዎች ሲያዘጋጅ የዘንድሮው ለሁለተኛ ጊዜ ነው፡፡ ከዚህ በፊት ደቡብ አፍሪካ ላይ ለተከናወነው የዓለም ዋንጫ ‹‹waving Flag›› በሚል ርዕስ ሶማሊያዊው ድምጻዊ ኬናንን ጨምሮ በተለያዩ ሀገራት ድምፃውያን አሰርቷል፡፡
በወቅቱ ይህ ሙዚቃ ተወዳጅ እንደነበር ይታወሳል፡፡የዓለም አቀፉ እግር ኳስ ማህበር አጋር የሆነው ኮካ ለዘንድሮው የዓለም ዋንጫ ማጀቢያ የሚሆን ሙዚቃ በራሱ ስቱዲዮ መቅረጽ የጀመረው ባለፈው ዓመት ነበር፡፡ ሳምባ በሚባለው የብራዚሎች ባህላዊ የሙዚቃ ስልት የተሰራው ‹‹The World Is Our›› የተሰኘው ሙዚቃ በተለያዩ ሀገራት ሙዚቀኞችና በተለያዩ ቋንቋዎች ተዘጋጅቷል፡፡ የዚህ ሙዚቃ ዋና አቀንቃኝ በትውልድ ብራዚላዊ በዜግነት ደግሞ አሜሪካዊ የሆነው ዴቪድ ኮሬይ ሲሆን ካለፈው መስከረም ጀምሮ ከ90 በላይ በሚሆኑ ሀገራት ተዘዋውሮ ሙዚቃውን መድረክ ላይ ተጫውቷል፡፡
በዲቪድ ኮሬይ በዋናነት የተሰራው ይህ የኮካ ኮላ ሙዚቃ በሌሎች ሀገራት ድምጻውያን በተለያዩ ቋንቋዎች ተቀርጾ ለጆሮ በቅቷል፡፡ ከስቱዲዮ ያልወጣው የቴዲ አፍሮ ብቻ ነው፡፡ ለምን? እስካሁን መልስ የለውም፡፡ የኮካ ኮላ ሰዎች ከአትላንታ ሰጡት በተባለው መግለጫና ቴዲ አፍሮ በድረ ገፁ ባሰፈረው ጽሁፍ ሙዚቃው ስላለመለቀቁ እንጅ በምን ምክንያት እንደሆን አይጠቅሱም፡፡ ነገሩ ‹‹ሾላ በድፍን›› ሆኗል፡፡ ስለዚህ ከሁሉም ነገር በፊት ሙዚቃው ያልተለቀቀው በምን ምክንያት ነው? ብሎ መጠየቅ አስፈላጊ ይሆናል፡፡

‹ኮካ ሀገሪቷን ደፍሯል?›
ቴዲ አፍሮ በርካታ አድናቂዎች ካሏቸው አትዮጵያዊያን የሙዚቃ ሰዎች መካከል አንዱ ነው፡፡ ለኮካ ኮላ ሙዚቃ ሊሠራ ነው ተብሎ ሲነገር እንደ አንድ በሀገር ኩራት ተቆጥሮ በመገናኛ ብዙሀን ሲዘወርለት ነበር፡፡ ለዓለም ዋንጫ ለማለፍ ተጠግቶ ከነበረው የኢትዮጵያ ብሔራዊ እግር ኳስ ቡድን ጋር ተነጻጽሮ ሲቀርብ ነበር፡፡ ‹‹ኢትዮጵያን በብራዚሉ የዓለም ዋንጫ የሚወክለው›› የሚል መንደርደሪያ ከስሙ በፊት መጠቀስ ጀምሮ እንደነበር አይዘነጋም፡፡ ሙዚቃው አለመለቀቁ በዚያ ሁሉ ሙቀት ላይ በረዶ እንደመጨመር ነው፡፡ ለዚያምነው በማህበራዊ ድረገፆች ‹‹ኮካ ኮላ አትጠጡ›› የሚሉ ኢትዮጵያዊያን በብዛት ብቅ ማለታቸው፡፡ ቴዲ አፍሮ ኢትዮጵያን ወክሎ ከተጋዘበና ሙዚቃው በስቱዲዮ ከተቀረጸ በኋላ እዚያው ታፍኖ መቅረቱ ‹‹ክብረ ነክ›› መሆኑን እየገለጹ ነው፡፡ ‹‹ሀገር ተደፍራለች›› የሚሉ ሀሳቦች በስፋት እየተነሱ ነው፡፡ በጉዳዩ ላይ መንግስት እጁንእንዲያስገባ የጠየቁም ነበሩ፡፡ ጉዳዩ ግን የሁለት አካላት ስምምነት የሚጠይቅ ነው፡፡ ሀገራዊ አጀንዳ ለመሆን ግን አይበቃም፡፡ ተራ የቢዝነስ ስምምነትና ከዚያ ጋር ተያይዞ የተከሰተ የውል መፍረስ ነው የሚሉም ወገኖች አሉ፡፡

ኮካ ኮላ እንደአንድ የንግድ ተቋም ከድምጻዊ ቴዲ አፍሮ ጋር የስራ ስምምነት አድርጓል፡፡ በስምምነቱ መሠረት ተፈጻሚ ያልሆኑ ነገሮች ካሉ ቴዲ አፍሮ ህጋዊ ጥያቄ ማንሳት ይችላል፡፡ ይሄን ለማድረግም ዝግጁ መሆኑን ገልጿል፡፡ እንዴት ተሠራ?ኮካ ኮላ ለዘንድሮው የዓለም ዋንጫ ሙዚቃ መሪ ድምጻዊ አድርጎ የመረጠው ዴቪድ ኮሬይን ነው፡፡ ይህ ድምጻዊ ከተለያዩ ሀገራት ድምፃዊያን ጋር የየሀገራቱን ቋንቋ በመጠቀም በጋራ ሙዚቃውን ሰርቷል፡፡ ከ30 በላይ ከሚሆኑ ድምጻውያን ጋር በዚያው ቁጥር ልክ አንዱን ሙዚቃ ደጋግሞ ተጫውቷል፡፡ ይሄን ዕድል ካገኙ ድምፃዊያን መካከል ቴዲ አፍሮ አንዱ ነው፡፡ የኢትዮጵያ ቅጅ የሆነውን ሙዚቃ ዴቪድ ኮሬይና ቴዲ በጋራ ቀርፀዋል፡፡ ኮካ ኮላ በተለያዩ ሀገራት የሙዚቃ ስቱዲዮዎች አሉት፡፡ የቴዲ አፍሮና የሌሎች አፍሪካውያን ድምጻዊያን ሙዚቃ የተቀረፀው ናይሮቢ በሚኘው የኮካ ኮላ ስቱዲዮ ሲሆን ጉዳዩን የሚከታተለውና የሚያስፈጽመው ደግሞ ማንዳላ የቴሌቪዥን ጣቢያ ነው፡፡ ጣቢያው ግን ሙዚቃውን ‹የውሀ ሽታ› አደረገው፡፡መጨረሻው ምን ይሆን?

ለዚህ ጥያቴ ምላሽ መስጠት ከባድ ሊሆን ይችላል፡፡ ሙዚቃው ከስቱዲዮ እንዳይወጣ የተደረገበትን ምክንያት አለማወቃችን ከግምት ያለፈ እንዳንናገር ያስገድደናል፡፡ኮካ ኮላ ትልቅ የንግድ ስም ነው፡፡ በሀገራችን በብዛት ከሚዘወተሩ የለስላሳ መጠጦች መካከል አንዱ እንደሆነ ይነገራል፡፡ ድምጻዊ ቴዲ
አፍሮ ደግሞ ብዙ አድናቂዎች ካሏቸው የሙዚቃ ሰዎች አንዱ እንደመሆኑ መጠን ኮካ ኮላ በገበያው ላይ የሚደርስበትን ተጽዕኖ በመፍራት ችግሩን እልባት ይሰጠዋል ብለን መገመት እንችል ይሆናል፡፡በማህበራዊ ድረገፆች ‹‹ፀረ ኮካ›› ዘመቻ የጀመሩ የቴዲ አድናቂዎች የካምፓኒውን ስም ሊጎዱ የሚችሉ ሀተታዎችንም ደጋግመው እያስነበቡ ነው፡፡ ኮካ ለጤና ጠንቅ የሆነ ንጥረ ነገሮች እንዳሉት በመግለጽና የቴዲ አፍሮ ሙዚቃ ያልተለቀቀው ካምፓኒው ለኢትዮጵያ ካለው ንቀት የተነሳ መሆኑን በመዘርዘር አድማ እየቀሰቀሱ ነው፡፡

ይህን ስንመለከት ካምፓኒው በኢትዮጵያ ያለውን ተቀባይነት ላለማጣትና ስሙን ለመጠበቅ ሲል ‹የታፈነውን ሙዚቃ› ሊለቀው ይችላል፡፡

ከኢየሩሳሌም አረአያ

አርቲስት ጥላሁን ጉግሳ አሜሪካ ሜሪላንድ ግዛት ይገኛል። በተለያዩ ጉዳዮች ዙሪያ ከአርቲስት ጥላሁን ጋር ቃለምልልስ አድርገናል። መልካም ንባብ፤
ጥያቄ፥ እንኳን ደህና መጣህ!

ጥላሁን፥ እንኳን ደህና ቆያችሁኝ! ለነገሩ እኔም እንኳን ደህና መጣችሁ ማለት ይገባኛል። (ሳቅ)
ጥያቄ፥ ለምንድነው እንኳን ደህና መጣችሁ የምትለን?
ጥላሁን፥ አንዳንዶቻችሁ ከእኔ በኋላ ስለመጣችሁ (ሳቅ) እንደዛ ማለት ግን ሁሉንም ሰው አሜሪካ በመምጣት እቀድማለሁ ማለቴ አይደለም።

ጥያቄ፥ ለመጀመሪያ ጊዜ አሜሪካ የመጣኸው መቼ ነው?
ጥላሁን፥ አሜሪካ ለመጀመሪያ ጊዜ የመጣሁት እ.ኤ.አ በ2003 ነው፤ እንግዲህ ለ11 አመት ያህል ወጣ ገባ እያልኩ ነው ያየሁት።
ጥያቄ፥ የቤቶች ድራማ ክፍል 62 እዚህ አሜሪካ ሀገር የተሰራ ነው። አሜሪካ የመጣኸው እሱን ለመስራት ነው እንዴ?
ጥላሁን፥ አይ እኔ በዋነኛነት አሜሪካ ሀገር የመጣሁት ቤተሰቦቼ እዚህ አገር ስለሚኖሩ እነሱን ለማየት ነው። የድራማውም ታሪክ ከእኔ ጋር ተያይዞ ወደዚህ ወደ አሜሪካ የመጣ በመሆኑ ጥሩ አጋጣሚ ሆኖልኛል።

ጥያቄ፥ እዚህ የሚሰራው ድራማ ይቀጥላል ማለት ነው?
ጥላሁን፥ እንድምታውቁት እዚህ አሜሪካን ሀገር በተለይም ዋሽንግተን ዲሲ አካባቢ ብዙ ኢትዮጵያውያኖች ስለሚኖሩና የተለያዩ የህይወት ገጠመኞችና ታሪኮች ስላሉ ብዙ መስራት ይቻላል። ሆኖም ግን የድራማው ዋና ታሪክ የተመሰረተው ኢትዮጵያ በሚኖሩ ቤተሰቦች በመሆኑ ከተወሰነ ክፍል በላይ መሄድ አይቻልም።
ጥያቄ፥ በአሜሪካ ቆይታህ በቤቶች ድራማ ክፍል 62 የሰራኸው እንዳለ ሆኖ በአጠቃላይ የኢትዮጵያውያንን ኑሮ እንዴት አገኘኸው?
ጥላሁን፥ አሜሪካ በጣም በርካታ ኢትዮጵያውያን ይኖራሉ። እንዲህ ብዙ ኢትዮጵያዊ እዚህ አሜሪካ መኖራቸው በራሱ ደስ የሚል ነው። ከዚህ በተጨማሪ ብዙዎቹ በትምህርት፣ በስራ፣ በሃብት..ወዘተ ጭምር የተሳካላቸው ናቸው። እንዳውም አንዳንዶቹ አገርን በሚያኰራና ለሌሎች ህዝቦች ምሳሌ መሆን በሚያስችል አይነት በሳይንስና በምርምር ስራ ላይ የተሰማሩና በሙያው አንቱ የተባሉ ኢትዮጵያውያኖች አሉ።
ጥያቄ፥ ሌሎች የታዘብካቸው ወይም የገጠሙህ ይኖራሉ?
ጥላሁን፥ በእርግጥ ከቆየሁበት ጊዜና ከአጋጣሚ ሁኔታዎች ተነስቼ በጥልቀት ይሄ ነው ብዬ ለመናገር ባልችልም አብዛኛው ሃበሻ ጠንካራ ሰራተኛ፣ ተረጋግቶ የሚኖር፣ በቂ የሚባል ገቢ ያለውና ለሌሎችም መትረፍ የሚችል ይመስለኛል። ባጠቃላይ ብዙው ተሳክቶለታል። አንዳንዶች ደግሞ ከትምህርቱም፣ ከስራውም፣ ከቋንቋውም ያልሆኑ አሉ። አንዳንድ ወገኖች ጐዳና የወደቁና ለአዕምሮ ህመም የተዳረጉ አሉ። ያሳዝናል!
ጥያቄ፥ አንዳንዶቹ አልተሳካላቸው ብለሃል፤ ምን ይመስልሃል?
ጥላሁን፥ እንደሚመስለኝ አሜሪካ ሀገር ጥሩ ነገር ብቻ ያለበት ሀገር ሳይሆን ውጣ ውረድም ያለበት ነው። ስለዚህ ሁሉም ሰው ይህን ውጣ ውረድ ተቋቁሞ ማለፍ ይችላል ማለት አይደለም። ቋንቋውም እንደዛ ይመስለኛል። አንዳንዶች በተለያየ የህይወት ጫና ምክንያት መማር ያልቻሉ ሰዎች አሉ። አንዳንዶች ደግሞ ለመማርም ፈቃደኛ ያልሆኑ ሰዎች አሉ። ቀደም ብዬ እንደተናገርኩት ተግዳሮቱን ጥሰው የወጡ በቁጥር በርካቶች ናቸው። ይሄን ማየት በራሱ እንደ ኢትዮጵያዊነት ያኮራል!
ጥያቄ፥ ወደ ቲያትር አለም እንዴት ገባህ?
ጥላሁን፥ ቲያትር ከልጅነቴ ጀምሮ ከኔ ጋር አብሮኝ ያደገ ነው። በአማተሪዝም ደረጃ ሙያው (ተሰጥኦው) እንዳለኝ ያረጋገጥኩት በቀበሌ ኪነት ውስጥ ነው። ያ የቀበሌ ኪነት የትያትር ሙያ ትወናዬ ብዙም ሳይቆይ ወደ ሀገር ፍቅር ቲያትር ወይም ወደ ፕሮፌሽናሊዝም እንዳመራ ረድቶኛል።
ጥያቄ፥ በቲያትር ሙያ ውስጥ እንድትገባና በውስጥህ ፍላጐቱን የጫሩብህ ባለሙያዎችን ታስታውሳለህ?
ጥላሁን፥ ወጋየሁ ንጋቱና ደበበ እሸቱ ውስጤ ያስቀመጡት ነገር እንዳለ አስባለሁ። በይበልጥ ደግሞ በቀበሌ አብረን ከምንሰራቸው የኪነት አባላቶች ጋር የጸጋዬ ገብረመድኅንን “መልዕክተ ወዛደር”ን በተመለከትኩ ጊዜ ፍላጐቱ ይበልጥ በውስጤ ተቀጣጠለ። ከዚያም እጄን ይዘው ወደ ቲያትር ቤት በመውሰድ ለተዋናይነት መንገዱን የጠረጉልኝ አርቲስት መላኩ አሻግሬ ነበሩ።
ጥያቄ፥ መላኩ አሻግሬ የት አገኙህ? ችሎታህንስ እንዴት አወቁ?
ጥላሁን፥ ከአቶ መላኩ ጋር የአንድ ቀበሌ ነዋሪዎች ነን። በዚያው ቀበሌ ቲያትር ስሰራ ነው የሚያውቁኝ። ከዚያም ወደ ቲያትር ቤት ወሰዱኝ።
ጥያቄ፥ መጀመሪያ መድረክ ላይ የወጣኸው የት ነበር?
ጥላሁን፥ ከቀበሌ በኋላ ለመጀሪያ ጊዜ ቲያትር የሰራሁት በሃገር ፍቅር ነው።
ጥያቄ፥ ቲያትሩ ምን የሚል ነበር?
ጥላሁን፥ የቆሰለች ስጋ..

ጥያቄ፥ ከቀበሌ አማተር ከያኒነት ወደ ፕሮፌሽናል መድረክ መውጣቱ ቀላል ነበር?
ጥላሁን፥ የሚገርምህ ነገር እኔ ሀገር ፍቅር ለመጀመሪያ ጊዜ ቲያትር የሰራሁት እንደአጋጣሚ ነው። አቶ መላኩ ፕሮፌሽናል ቲያትር ሲሰራ ቁጭ ብለህ ተመልከት ብለውኝ ሲለማመድ እያየሁ አጋጣሚ የሚሰራው ተዋናይ ቀረ፤ እሱን የሚተኩት ሁለት ሰዎች ቀሩና ሰው ሲጠፋ አንተ ስራ ተብዬ ወጣሁ። እኔ እየሰራሁ እያለ የቲያትር ቤቱ ስራ አስኪያጅ መጥተው አዩኝና ይህንን ፓርት ከዛሬ በኋላ ይሄ ልጅ ነው መስራት ያለበት ብለው ወሰኑ። እኔም በዛው መድረክ ላይ ቀረሁ።

ጥያቄ፥ በወቅቱ ስትቀጠር ደመወዝህ ስንት ነበር?
ጥላሁን፥ ደመወዜ በመድረክ 25 ብር፣ በወር 100 ብር ነበር የሚከፈለኝ።
ጥያቄ፥ ለረጅም አመት በመድረክ ላይ በርካታ ቲያትሮችን ሰርተሃል። አሁን ደግሞ በፊልም ሙያ ተሰማርተሃል፤ ለመሆኑ ከቲያትርና ፊልም የቱን ታስበልጣለህ? የትኛው ሙያ የአርቲስቱን ችሎታ የበለጠ ይፈትናል ትላለህ?
ጥላሁን፥ እኔ ሁለቱም ሙያ ደስ ይለኛል። የበለጠ ግን የትያትሩን ሙያ እወደዋለሁ። የትኛው የባለሙያውን ችሎታ ይፈትናል ላልከው..ፊልም ስትሰራ ብቻህን እየተቀረጽክ፣ ስህተትም ሲኖር እያረምክ ነው የምትሰራው። ቲያትር ግን አንድ ጊዜ መድረክ ላይ ከወጣህ በኋላ ፊት ለፊትህ ያለው ተመልካቹ ነው። ጥንካሬህንም፣ ድክመትህንም እዛው መድረክ ላይ የምታስመሰክርበት ነው። እናም ቲያትር የባለሙያውን ችሎታ የበለጠ የሚፈትን ይመስለኛል። ባጠቃላይ ፊልም ብዙ አጋዥ አለው። መድረክ ግን ፈተናውም ያንተ ነው፤ የምትወጣውም ራስህ ነህ።
ጥያቄ፥ በኢትዮጵያ ውስጥ በአሁኑ ጊዜ ብዙ ፊልሞች ይሰራሉ።በርካታ ተመልካቾችም አሉ። ሆኖም የሚሰሩት ፊልሞች እንደብዛታቸው ጥራት የላቸውም እየተባለ ሲተች ይደመጣል። ይህን እንዴት ታየዋለህ?
ጥላሁን፥ ጥራት ሲባል ከምን አኳያ?..ከካሜራ ኤዲቲንግ፣ ከድምጽ.. ባጠቃላይ ከፕሮዳክሽን መሳሪያዎች ነው? ወይስ ከድርሰቱ ነው? አሊያም ከገፀ ባህርይው፣ ከወከለው ተዋናይ ነው?..የቱን ለማለት ነው?
ጥያቄ፥ ሁሉም ላይ የጥራት ችግር ይስተዋላል፤ በተለይ የፊልሙ ታሪክና ፊልሙን ማሳመርና ማስተካከል ያለበት ዳይሬክተሩ ላይ ችግሩ የጐላ ይመስለኛል..

ጥላሁን፥ የፕሮዳክሽን መሳሪያ በተመለከተ በአሁኑ ጊዜ የሰለጠነው አለም የሚጠቀምበትን ስታንዳርድ መሳሪያዎችን እየተጠቀምን ነው። ከቴክኖሎጂው ጋር የተቀራረቡ ባለሙያዎች አሉ። ያልደረሱትም በቅርቡ ወደዚያ ይደርሳሉ ብዬ አስባለሁ። ድርሰትን በተመለከተ እኔም እንደምሰማው አብዛኛው ፊልም ሮማንስ ኰሜዲ ነው ይባላል፤ እዚህ ላይ ሶስት ነገሮችን ማንሳት እንችላለን..

ጥያቄ፥ ምንና ምን ናቸው?
ጥላሁን፥ አንደኛው የሚቀርቡት ፊልሞች በሙሉ ሮማንስ ናቸው ነው የሚባሉት። በእርግጥ ፊልሞቹ ሮማንቲክ ኰሜዲ ናቸው ወይ? ሁለተኛው- ከሆኑስ ደግሞ ተመልካቹ ያለሮማንቲክ ኰሜዲ አያይም ወይ? የመጨረሻው የተለያዩ ቅርፅ ያላቸው የፊልም አፃፃፍ ዘዴዎችን ለምን ማቅረብ አልቻልንም?. የሚሉት ናቸው።

ጥያቄ፥ የሚቀርቡት ፊልሞች ታሪካቸው አንድ ዓይነትና ተመሳሳይ ናቸው ይባላል፤ ይህ ድግግሞሽ ለምን ሆነ?

ጥላሁን፥ እንደሚመስለኝ የሚጽፉት ሰዎች የተወሰኑ መሆናቸው፣ ጥሩ ጥሩ ፀሐፊዎችን ወደ ሙያው ልናስገባ አለመቻላችን ወይም ለሌሎች ፀሐፊያን በራችን ክፍት ያለመሆኑ ይመስለኛል። ሌላው የራሳችንን መንገድ ከመፈለግ ይልቅ አንድ ስኬታማ ፊልም በከፈተው በር ሌሎቻችን እሱን ተከትለን ለማለፍ መሞከራችን ነው። እነዚህ ነገሮች ለታሪኩ መመሳሰል ዋና ምክንያቶች ይመስሉኛል።

ጥያቄ፥ አንዳንድ ጊዜ የፍላጐትና ችሎታ ያለመጣጣም ያለ ይመስለኛል፤ ይህ ነገር በፊልም ስራ ላይ ችግር የፈጠረ አይመስልህም?

ጥላሁን፥ ትክክል ነው! ፍላጐትን ብቻ መሰረት አድርጐ የተነሳ ሰው ባለሙያ አይደለም። ችሎታ፣ ተሰጥኦ ወይም እውቀቱ ሳይኖረው ፊልም ለመስራት የሚነሳ ሰው ህልሙ ዝነኛ መሆን፣ ገንዘብና ክብር ማግኘት ነው። ይሄ ደግሞ የፊልሙን ኢንዱስትሪ ከሚያጫጩት ምክንያቶች ዋነኛው ይመስለኛል።
ጥያቄ፥ አንዳንዶች የፊልሙን ስራ ጠቅልለው ሲይዙ ይታያል። ይሄ ትክክለኛ አካሄድ ነው?

ጥላሁን፥ ለኔ ትክክል አይደለም። አንድ ፊልም ተጀምሮ እስኪያልቅ ድረስ የብዙ ባለሙያዎች ሃሳብ፣ ልምድና እውቀት፣ ትምህርትና ችሎታ ሊካተትበት ይገባል እላለሁ። አንድ ሰው ፕሮዲውሰር፣ ዳይሬክተር፣ ተዋናይ፣ ደራሲ ከሆነ በአንድ ሰው ጭንቅላት አንድ ፊልም እንዴት ውጤታማ ሊሆን ይችላል? ባለሙያ ግን ይህን ያደርጋል ብዬ አላስብም።

ጥያቄ፥ ተደጋግሞ የሚሰማው አንዳንድ ሰዎች ገንዘብ ስላላቸው ብቻ ፊልም ለመስራት ይነሳሉ። አንድ ሰው ገንዘብ ስላለው ብቻ ፊልም መስራት ይችላል ማለት ነው?

ጥላሁን፥ ገንዘብ ያለው ሰው እንደ ፕሮዲውሰር ፊልም ቢሰራ መልካም ነው። የፊልሙን ኢንዱስትሪ ማበረታታት ነው። ነገር ግን ገንዘቡን ያወጣው ፕሮዲውሰር “እኔ የፊልሙ ዳይሬክተር ነኝ” ካለ ነው ችግሩ። በአሁኑ ጊዜ ጐልቶ የሚታየውም ችግር ይሄ ይመስለኛል።
ጥያቄ፥ የአገራችንን የፊልም ኢንዱስትሪ በተመለከተ ሁለት አይነት አስተያየቶች ሲሰጡ ይደመጣል። አንዱ- የፊልም ኢንዱስትሪው ገና ጀማሪ ስለሆነ ችግሮች ቢኖሩበትም ወደፊት እያስተካከለ ጥሩ – ጥሩ ፊልሞች ሊመጡ ይችላሉ ሲሉ፣ ሌሎች ደግሞ የጥራት ችግሩ በአፋጣኝ ካልታረመ ተመልካች እየሰለቸና እየራቀ ሊመጣ ይችላል ይላሉ። አንተ እነዚህን ነጥቦች እንዴት ታያቸዋለህ?

ጥላሁን፥ በእርግጥ አንድ አገር ውስጥ የፊልም ኢንዱስትሪን ለማሳደግ ጊዜ ሊሰጠው ይገባል። ፊልሙም ቢሆን በተሰጠው ጊዜ ማደግና ጥራቱን መጠበቅ ያለበት ይመስለኛል። እኔ ይህን ነገር የማየው አንድ ህፃን ተወልዶ ፣ በአንድ ጊዜ ቆሞ አይሄድም። ዳዴ የሚልበት ወቅት ያስፈልገዋል። ልጁ ግን እስከ ስምንት አመቱ ዳዴ ሊል አይገባውም። እናም በፊልም ኢንዱስትሪው ውስጥ ያለን ሰዎች ፊልሙ ጥራቱን እየጠበቀ የማደጉን ነገር ልናስብበት ይገባል። ይህ ካልሆነ ግን እንደተባለው ተመልካቹን ልናጣ እንችላለን። አንድ ጊዜ ህዝቡን ካጣነው ደግሞ ወደፊት ጥሩ ፊልም እንኳ ብናመጣ ተመልካች ልናጣ እንችላለን የሚል ስጋት አለኝ።

ጥያቄ፥ የቤቶች ድራማ በአሁኑ ጊዜ በኢትዮጵያ ቴሌቪዥን እየተላለፈ ይገኛል። ድራማው ከሌሎች ለየት የሚያደርገው ምንድነው?

ጥላሁን፥ ቤቶች ድራማ የሲቲ ኮም ኰሜዲ ዘውግ የተከተለ መሆኑ ከሌሎች ለየት ያደርገዋል። ይሄ ማለት እያንዳንዱ ክፍል የራሱ የሆነ መልእክት ያለው፣ እያዝናና ቁም ነገር የሚያስጨብጥ ማለት ነው። ታሪኩም በአንድ ቤተሰብ ዙሪያ የሚያጠነጥን ሆኖ በዛ ቤተሰብ ውስጥ በተለያየ እድሜ ክልል በተለያየ የትምህርትና የእውቀት ደረጃ የግል ባህርያትና የኢኮኖሚ አቅም በአንድ ተጣጥመው የሚጓዙበት የድራማ ቅርፅ ያለው ነው።
ጥያቄ፥ ቤቶች ድራማን ለመስራት ያነሳሳህ ምንድነው?

ጥላሁን፥ አንደኛ በሙያው ያለኝን የረጅም አመት ልምድና ሙያውን ለሚወዱና ለሚያደንቁ ሰዎች ለማስተላለፍ..ሌላው ትልልቅ ሰዎች፣ በመካከለኛ እድሜ የሚገኙ ወጣቶችና ህፃናት ያለ ልዩነት፣ ያለመተፋፈርና ያለመሳቀቅ ሊያዩት፣ ሊመለከቱት የሚገባ ድራማ ያስፈልጋል ብዬ አምን ስለነበረ፣ ከሁሉም በላይ ደግሞ ጤነኛ ቤተሰብ የህብረተሰባና የሀገር መሰረት ነውና በዚህ ድራማ በመጠኑም ቢሆን ዜጋን መቅረፅ ይቻላል ብዬ ስላሰብኩ ነው።
ጥያቄ፥ በቤቶች ድራማ ውስጥ የምትወደውና የምታደንቀው ገፀ ባህርይ ማነው?

ጥላሁን፥ በይበቃልና በምዕራፍ መካከል ምን ልዩነት አለ? በርስቴና በበዛብህስ መሃከል እንዴት ልዩነት ይፈጠራል? እንዳልክንም አትርሳ። ዋናዋስ አዛልዬ? ትርፌም እኮ ስጋዬ ናት። ሻሾስ ብትሆን ምንዋ ይጠላል? የእከ’ንማ ነገር ተወኝ.. እኔ ከምወደው በላይ ሳይወደኝ ይቀራል!?..ጋሼ እኮ ከአፉ አይጠፋም። ..ለማንኛውም ሁሉንም እኩል እወዳቸዋለሁ!
ጥያቄ፥ ከአርሰናሉ ኢንተርናሽናል ተጨዋች ጌዲዮን ዘላለም አባት ጋር ስታወሩ ነበር። ስለምንድን ነበር የምታወሩት?..በቤቶች ድራማ ላይ አሳትፈኸዋል።

ጥላሁን፥ አዎ ተገናኝተን በተለያዩ ጉዳዮች ዙሪያ አውርተናል። ቤቶች ድራማን በተመለከተ ያለውን አስተያየት ሰጥቶኛል። ወደፊት እንደሁኔታው የሚቀርብ ይሆናል።

ጥያቄ፥ እዚህ አሜሪካ ብዙ ህፃናቶችና ታዳጊ ወጣቶች አብረውህ ፎቶ ሲነሱና “ዘሩ ቀለጠ..እውነት አሜሪካ መጥተሃል?” እያሉ በአድናቆት እንደሚያናግሩህ ሰምተናል። ምን ተሰማህ?

ጥላሁን፥ ብዙ ኢትዮጵያውያን በተለይም ህፃናቶችና ታዳጊ ወጣቶች ይህን ድራማ በመከታተላቸው በጣም ደስ ብሎኛል! እዚህ አሜሪካ የተወለዱና ያደጉ ህፃናቶች ስለሀገራቸውና ስለማንነታቸው የማወቅ ፍላጎት አድሮባቸው በማየቴ በጣም አስደስቶኛል።
ጥያቄ፥ ከድራማው ጋር በተያያዘ ብዙ አድናቂና ተከታይ ይኖረኛል ብለህ አስበህ ነበር?

ጥላሁን፥ ያሁኑ በጣም የተለየ ነው። ለምሳሌ እናንተም አሁን አብረን ሆነን እንደሰማችሁት በቤቶች ድራማ ምክንያት አማርኛ ቋንቋ መልመድ የጀመሩም ህፃናትና ታዳጊ ልጆች እንዳሉ ተረድቻለሁ። ሌላው ያስደሰተኝ ደግሞ አንዲት አማርኛ የማይችሉ ኤርትራዊት እናት ቤቶች ድራማን እያዩ አማርኛ ቋንቋ እየለመዱ መሆናቸው ነው።

ጥያቄ፥ የሙያህ አድናቂዎችና አፍቃሪዎች እንዳሉ ሁሉ አንዳንዶች ደግሞ ቅሬታ ያላቸው አሉ..

ጥላሁን፥ ቅሬታ ስትል ምን ማለትህ ነው? ከሙያው ጋር የተገናኘ ነው ወይስ በግል?..አልገባኝም፤

ጥያቄ፥ ቅሬታ አቅራቢዎቹ አንድ ድራማ ላይ ስለ ኦርቶዶክስ አባቶች የማይገባ ንግግር ተናግረሃል በሚል ነው።

ጥላሁን፥ አንደኛ በቅርቡ የሚለው ስህተት ነው። ይሄ የተባለው ድራማ የተሰራው በ1993ዓ.ም ነው። ከዛሬ 13 አመት በፊት ማለት ነው። ይሁንና ከ13 አመት በፊትም ቢሆን በማንም ላይ ያልተገባ ንግግር መናገር አለብኝ ብዬ በጭራሽ አላምንም። አልተናገርኩምም።
ጥያቄ፥ እንዳውም “የኦርቶዶክስ አባቶች ገዳዳ ነገር ይዘው- ትውልዱን አንጋደዱት” ብላሃል ነው የተባለው።

ጥላሁን፥ ፈፅሞ ስህተት ነው! ኦርቶዶክስ ተዋህዶ ቀደምትና ከክርስቶስ ልደት ጀምሮ ኢትዮጵያን እንደ ሀገር ጠብቆ ለዚህ ትውልድ ያስረከበ ሀይማኖት ነው። እኔም ሆንኩ ሌሎቻችን የተገኘነው ከኦርቶዶክስ ተዋህዶ ነው። ባጠቃላይ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ የታሪካችን፣ የባህላችን፣ የማንነታችን መነሻ መሰረት ነው። እኔም ራሴ ከዛፍ ላይ የተሸመጠጥኩ ሳይሆን ከኦርቶዶክስ ተዋህዶ እምነት የተገኘሁ ነኝ። ለኔ ኦርቶዶክስን መሳደብ ማለት ወልዳ ያሳደገችኝን እናት እንደመሳደብ ያክል እቆጥረዋለሁ! ሰው እናቱን ይሳደባል?..በጭራሽ!

ጥያቄ፥ ታዲያ ይህ ነገር ከየት መጣ?

ጥላሁን፥ የዛሬ 13 አመት የተሰራን ድራማ አንስተው ልክ ዛሬ እንደሆነ በማስመሰል፣ በጭራሽ ያላልኩትን “አለ” እያሉ..እኔን ከህዝቡ ጋር ለማጋጨትና ስሜን ለማጥፋት የሚሞክሩ ጥቂት ሰዎች ያቀነባበሩት ተንኮል ነው። እነዚህ ግለሰቦች የተለየ ፍላጐትና አላማ ያላቸው ናቸው። ….ያም ሆኖ የኦርቶዶክስ አባቶችና ሊቃውንቶች ይህንን ድራማ አይተው “ይህን የሚመስል ነገር አለው” ካሉኝ ለመታረምና በይፋ ይቅርታ ለመጠየቅ ዝግጁ ነኝ።
ጥያቄ፥ በድራማው ላይ እኮ “ትውልዱን ያንጋደድነው እኛ ነን” ብለሃል፤
ጥላሁን፥ ያ ማለት በድራማው በተፈጠረው ታሪክ ላይ ሁለት ውጭ ሀገር ያሉ አባቶች ሲነጋገሩ ትውልዱን አንጋደድነው ብለው ስለራሳቸው አባትነት ነው እንጂ የሚነጋገሩት ፈፅሞ የኦርቶዶክስ አባቶች አይልም። ሰው ያላለውን ነገር አለ በማለት ነገር እየሰነጠቁ በውሸት መክሰስና ስም ማጥፋት እግዜአብሄርም የሚወደው ነገር አይደለም። ደግሞም ኢትዮጵያ የሃይማኖት እኩልነት ያለባትና ሃይማኖቶች ተቻችለው የሚኖሩባት አገር ናት። ሀይማኖት የግል ነው፣ አገር የጋራ ነው እንደሚባለው፥ ሰው የፈለገውን ሃይማኖት የመከተል መብት አለው። ይህ ሲሆን የሌላውን እምነት ማክበር ግድ ነው። እኔ ግን በግሌ፥ ክርስቲያን- ክርስቲያን ነው ብዬ ነው የማምነው።
ጥያቄ፥ በአርቲስትነት ሙያህ ለረጅም አመት እንደማገልገልህ በነዚህ አመታት የሚይስቅ ወይም የማልረሳው የምትለው ገጠመኝ ካለ?
ጥላሁን፥ ከ26 አመት በፊት ቲያትር ለመስራት ወደ መተሐራ ሄድን። እኔ ፕሮግራም ለመስራት ወደ አዋሽ አርባ መጓዝ ነበረብኝ። ፕሮግራሙን ሰርቼ ስመለስ ትራንስፖርት አጣሁ። በእለቱ በሚቀርበው ቲያትር ላይ መሪ ገፀ ባህርይውን ወክዬ የምጫወተው እኔ ነኝ። ..በመጨረሻ አንድ አነስተኛ መኪና ተገኘች። እንዲጭኑኝ ሾፌሩን አናገሩት። ከሹፌሩ አጠገብ መቀመጫ የለውም። ከኋላ ደግሞ አስከሬን ነው የጫነው። አማራጭ ስላልነበረኝ ከኋላ አስክሬኑ አጠገብ ተቀምጬ 4 ኪ/ሜትር (ከበድን አስክሬን ጋር) ተጓዝን። ይህ የማልረሳው ገጠመኜ ነው።
ጥያቄ፥ በመድረክ ላይ የገጠመህ ይኖራል?
ጥላሁን፥ የዋርካ ስር ምኞት የተባለው ቲያትር ጣሴ የሚባል ሰፊ ቁምጣ የለበሰ ሞኝ ገፀ ባህርይ ወክዬ ነበር የምጫወተው። አንድ እሑድ ተመልካቹ እያየ ድንገት የእኔ ቤት ወደቀ፤ ከዛ..”አባባ..አባባ.. ጅል ነው ብለው ቤቴን አፈሩሱት..አባባ ድረሱልኝ ” አልኩኝ። መጋረጃው ተዘጋና ቤቱ እንደገና ተሰርቶ ቲያትሩ ቀጠለ። በሳምንቱ በድጋሚ የገቡ ተመልካቾች “ቤቱ ያልወደቀው ረስታችሁት ነው?” ብለው ጠየቁን። ቤቱ መፍረሱ የድራማው አንድ ክፍል መስሎአቸው ነበር ለካ።
ጥያቄ፥ ከቲያትር፣ ከፊልምና ማስታወቂያ ስራ ውጭ በትርፍህ ጊዜህ ምን ታደርጋለህ?
ጥላሁን፥ ብዙ ትርፍ የሚባል ጊዜ የለኝም። ትምህርት ቤት እሄዳለሁ። በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ የ3ኛ አመት የቲያትርና የስነፅሑፍ ተማሪ ነኝ። ከዛ በተረፈ በትርፍ ጊዜዬ እግር ኳስ አያለሁ።
ጥያቄ፥ መጽሐፍ ማንበብ ላይ እንዴት ነህ?
ጥላሁን፥ ባገኘሁት አጋጣሚ መጻሕፍቶችን አነባለሁ። በተለይ መፅሐፍ ቅዱስ ማንበብ ደስ ይለኛል። የገባኝንም የወንጌል ቃል ለሌሎች አካፍላለሁ።
ጥያቄ፥ በመጨረሻ የምታስተላልፈው መልእክት…
ጥላሁን፥ እኛ አሁን ያለነው ትውልዶች በሁሉም መስክ የሚያስከፍለንን ዋጋ ከፍለን የተሻለች ኢትዮጵያን፣ ያደገችና የበለጸገች ኢትዮጵያን ለቀጣዩ ትውልድ ለማስረከብ ሁላችንም በተሰማራንበት መስክ- ነገን እያየን ባለመሰልቸትና ባለመታከት የሚጠበቅብንን በማድረግ የዜግነት ግዴታችንን እንወጣ እላለሁ።

(ዘ-ሐበሻ) “ወደ ፍቅር ጉዞ” በሚል መርህ ቴዲ አፍሮ በሰሜና አሜሪካ የሚያደርገው የሙዚቃ ኮንሰርት ትናንት በሲያትል ዋሽንግተን ተጀመረ። በሺህዎች የሚቆጠሩ የቴዲ አፍሮ አፍቃሪዎች ይህን ኮንሰርት የታደሙት ሲሆን ቴዲም ሲያስደስታቸው እንዳመሸ ከሲያትል ለዘ-ሐበሻ የደረሰው መረጃ ያመለክታል።

ከሥራ ፈቃድ ጋር በተያያዘ በዋሽንግተን ዲሲና በዳላስ ቴክሳስ ይደረግ የነበረው ኮንሰርት መሠረዙ የሚታወስ ሲሆን ባለፈው ሳምንት መጀመሪያ ላይ ድምጻዊው የሥራ ፈቃዱን በማግኘቱ ትናንት በሲያትል የደመቀ ምሽት አሳልፏል።

ቴዲ ወደ ፍቅር ጉዞ በሚል የጀመረው የሙዚቃ ኮንሰርት ጁላይ 3 በሳንሆዜ የኢትዮጵያ ስፖርት ፌስቲቫል ላይ የሚቀርብ ሲሆን ጁላይ 4 ለአሜሪካ የነፃነት ቀን ከአፍሪካ ድምጻውያን መካከል ተመርጦ ይዘፍናል።

ከዚያ ቀጥሎ ጁላይ 12 በሚኒሶታ የሚያደርገው ዝግጅት በጉጉት እየተጠበቀ እንደሚገኝ ዘ-ሐበሻ ከደረሷት መረጃዎች ለማረጋገጥ ችላለች።

ቴዲ አፍሮ የፍቅር ጉዞውን ወደሚኒሶታ ጁላይ 12 ካደረገ በኋላ በሰሜን አሜሪካና በካናዳ የተለያዩ ዝግጅቶችን የሚያቀርብ ሲሆን ከዚያም ወደ አውሮፓ እንደሚያቀና ይጠበቃል። ዘ-ሐበሻ እንደደረሳት መረጃ ከሆነ በላስቬጋስ ለኢትዮጵያ አዲስ አመት ሥራውን እንደሚያቀርብም ነው።

የኢትዮጵያው ሙዚቃ ንጉሥ ጥላሁን ገሰሰ እግርን ተከትሎ በኢትዮጵያ ሕዝብ ልብ ውስጥ የነገሠው ቴዲ አፍሮ በቅርቡ አንድ ነጠላ ዜማ እንደሚለቅና ሙሉ የአልበም ዝግጅቱን እንደጨረሰም የዘ-ሐበሻ ምንጮች ጠቁመዋል።

“ትግስት የፈተናዎች ሁሉ ማለፍያ ድልድይ ናት”

(ዘ-ሐበሻ) ከሰሞኑ በማህበራዊ ድረገጾች ላይ መነጋገሪያ የሆነው ድምጻዊ ተመስገን ገብረ እግዚአብሔር ነው። አንዲት በስዊዘርላንድ የምትኖር ወጣት የመልበሻ ክፍሉ ድረስ አድናቂ መስላ በመግባት አስገድዳ እንደመሳም አድርጋ የተነሳችውን ፎቶ በመልቀቅ የድምጻዊውን መልካም ገጽታ ለማጥፋት መሞከሯ መነጋገሪያ ሆኗል። እነዚህ ፎቶዎች መለቀቃቸውን ተከትሎ በአውሮፓ እየተዘዋወረ ሥራዎቹን በማቅረብ ላይ የሚገኘው ድምጻዊው በፌስቡክ ገጹ ባስተላለፈው መልዕክት እንዲህ ብሏል:-

የተከበራቹ አድናቂዎቼ በሙሉ

ከታች የምትመለከቱት ፎቶ በ June 27,2014 በ ዙሪክ(Zurich, Swiss) በነበረኝ ኮንሰርት ላይ የመድረክ ስራዬን ጨርሼ ባክ ስቴጅ ከመግባቴ ገና ከላዬ ላይ ያለው ላብ ሳይደርቅ አድናቂዎቼ ከኔ ጋር ፎቶ ለመነሳት ከገቡት ውስጥ ይቺ ፎቶ ላይ የምትመለከቷት ወጣት ከኔ ጋር ፎቶ እንድትነሳ በጠየቀችኝ መሰረት አብረን ፎቶ ለመነሳት ባረገችው ከልክ ያለፈ አድናቆቷን ባከብርላትም ፣ ነገር ግን ከልክ ያለፈ የፎቶ አነሳሷን አልተቀበልኩትም ነበር።

በነበረው ግርግር እንዲህ ማድረግ እንደሌለባት እየነግርኳት ባለው ሰዓት ውስጥ ፎቶው ተነስቶ ነበር።

እኔ አድናቂዎቼን የማከብር ከመሆኑም ባሻገር አግባብ ባለው ሁኔታ ከአድናቂዎቼ ጋር ፎቶ መነሳትን አከብረዋለው። ሆኖም ግን በተገቢውና ባግባቡ ሲሆን ብቻ ነው። ስለዚህ ይህ ፎቶ ከኔ ፍላጎት ውጪ የተደረገ በመሆኑ አልተቀበልኩትም ፣ አድናቂዎቼም በእኔ ላይ መጥፎ አመለካከት እንዲኖራቸውም አልሻም።
ተመስገን ገ/እግዚአብሔር (ተሙ)
“ትግስት የፈተናዎች ሁሉ ማለፍያ ድልድይ ናት”

በበለጠም በሸገር ኤፍ ኤም የሬድዮ ጣብያ በአሁኑ ቅዳሜ ምሽት በኢትዮጲያ አቆጣጠር ከ 3 ሰዓት በኋላ መግለጫ እሰጣለው

ውድ አንባቢያን በዚህ ጉዳይ ምን ትላላችሁ? *

(ዘ-ሐበሻ) በስደት ለረጅም ዓመታት በኖርዌይ የቆየው ዝነኛው የባህል ሙዚቃ ተጫዋች አርቲስት ዳምጠው አየለ አረፈ።

በስደት በሚኖርባት ኖርዌይ ላለፉት ጥቂት ወራት በሕመም ሲሰቃይ የከረመው አርቲስት ዳምጠው ህመሙ ሲጠናበት ወደ ሃገር ቤት በኢትዮጵያውያን ድጋፍ የተላከ ሲሆን ከቤተሰቦቹ ጋርም ጁን 16 ቀን 2014 ከስምን የስደት ዓመት በኋላ ተገናኝኝቶ ነበር።

የሃገር ፍቅር ስሜት በውስጡ ያለው ይኸው ድምጻዊ በቅዱስ ገብርኤል ሆስፒታል ህክምና ሲከታተል እንደነበር የገለጹት የዘሐበሻ ምንጮች ከቅርብ ጊዜ ወዲህ በመኖሪያ ቤቱ ሲታከም የነበረ ቢሆንም ወደማይቀረው ዓለም ይህችን ምድር ተሰናብቷል።

ዘ-ሐበሻ በአርቲስት ዳምጠው አየለ ሕልፈት የተሰማትን ጥልቅ ሐዘን ትገልጻለች።

አብርሃ ደስታ እንደዘገበው የመቐለ የዩኒቨርስቲ የ2006 ዓም የትምህርት ዓመት ዛሬ ቅዳሜ አስመርቋል። በምረቃው ለተወሰኑ ጥሩ አስተዋፅዖ ላበረከቱ ታዋቂ ግለሰቦች የክብር ዶክትሬት እንደሚሰጥ ተጠቅሶ ነበር። ለክብር ዶክትሬት ማዓርግ ከተጠቆሙ (1) አርቲስት ኪሮስ አለማዮሁ፣ (2) ነጋድራስ ገብረሂወት ባይከዳኝ፣ (3) አባ መልአኩ፣ (4) ዶ/ር ታረቀኝ በርሀ ይገኙባቸዋል። ከነዚህ የተጠቆሙ ግለሰቦች በመቐለ ዩኒቨርስቲ ሰኔት የተመረጡና የክብር ዶክትሬት ዲግሪ የተሰጣቸው ነጋድራስ ገብረሂወት ባይከዳኝ፣ አባ መልአኩ እና ዶር ታረቀኝ በርሀ ናቸው። አርቲስት ኪሮስ አለማዮሁ ግን የክብር ዶክትሬቱ ሳይሰጠው ቀርተዋል። ኪሮስ አለማዮሁ በኢትዮጵያ ደራሲያን ማህበር መቐለ ቅርንጫፍ ነበር የተጠቆመው። ስለ ኪሮስ ስራዎች ከሦስት ሰዓታት በላይ የፈጀ የሙሁራን ጥናታዊ ፅሑፎች ቀርበው ነበር። ብዙ የመቐለ ወጣቶችም ኪሮስ የክብር ዶክትሬት ይሰጠዋል ብለው ሲጠባበቁ ነበር፤ ይገባው ነበርና።

ኪሮስ አለማዮሁ ለምን ሳይሰጠው እንደቅረ ማወቅ ቀላል ነው። ኪሮስ በህወሓቶች የሚሰጠው ክብርና ስለ አሟሟቱ ማወቅ ዛሬ ለምን የክብር ዶክትሬቱ እንዳልተሰጠው መገመት ይቻላል። ደግሞ የህወሓቶች ባህሪ እናውቀዋለን። አሁን ህወሓቶች ኪሮስን ያስቀሩበት ምክንያት ብዘረዝር የነሱን ያህል ጠባብ እሆናለሁ። ስለዚህ ህወሓቶችን ለመተቸት ብዬ የሰጡትን ምክንያት ብነግራችሁ እነሱ ያሉበት የአውራጃዊነት ጭቃ መርገጤ ነው። ከነሱ ጋር ለመከራከር የነሱን ሐሳብ ማንሳት አለብኝ። የነሱን ሐሳብ ለማንሳት ደግሞ እነሱ ወደሚገኙበት የጠባብነት ደረጃ ራሴን ዝቅ ማድረግ አለብኝ (ከነሱ የተሻልኩ ነኝ እያልኩ ነው፤ ከነሱ የተሻልኩ መሆኔ ለማረጋገጥ ወደነሱ የ አውራጃዊነት ደረጃ መወረድ ያለብኝ አይመስለኝም። ስለዚህ በዚህ ጉዳይ መዘባረቅ ይቅርብኝ)። መቐለ ዩኒቨርስቲ ለኪሮስ የክብር ዶክትሬት ባይሰጥም እኛ ህዝብ ባለፈው ኪሮስን በዘከርንበት ግዜ ህዝባዊ ክብር ሰጥተነዋል። ከዩኒቨርስቲ ክብር የህዝብ ክብር ይበልጣል ባይ ነኝ። ዩኒቨርስቲም ኮ ከህዝብ አያልፍም።

የመቐለ ዩኒቨርስቲ ለኪሮስ የክብር ዶክትሬት ሳይሰጥ ሲቀር የጎንደር ዩኒቨርስቲ ግን ለ አስቴር አወቀ የክብር ዶክትሬት ሰጥቷል። የመቐለ ዩኒቨርስቲ ኪሮስን አስቀርቶ ለሦስት ሰዎች ብቻ የክብር ዶክትሬት ሲሰጥ የጎንደር ዩንቨርስቲ ግን አስቴር አወቀን ጨምሮ ለ አራት ታዋቂ ሰዎች የክብር ዶክትሬት ሰጥቷል። የጎንደር ዩኒቨርስቲ ለ አስቴር አወቀ፣ ተፈራ ዋልዋ፣ ዶር ሙሉ ዉበቱና አትሌት መሰረት ደፋር የክብር ዶክትሬት ሰጥቷል።

ዩኒቨርስቲው ክብር ቢሰጠውም ባይሰጠውም ኪሮስ አለማዮሁ የትግርኛ ዘፈን ንጉስ ነው።

(ዘ-ሐበሻ) በጉጉት ሲጠበቅ የነበረውና በብዙዎች ዘንድ መነጋገሪያ የነበረው የዝነኛው ድምጻዊ ቴዲ አፍሮ የሙዚቃ ኮንሰርት በተሳካ ሁኔታ ተጠናቀቀ። በሚኒሶታ ግዛት በሚኒያፖሊስ ዳውን ታውን በተካሄደውና ብዙ ሕዝብ በታደመው በዚህ ወደ ፍቅር ጉዞ ኮንሰር ላይ ቴዲ ድንቅ ብቃቱን ዳግም አሳይቶ ለሕዝቡም ጥሩ ምሽት እንዲያሳልፍ ምክንያት ሆኗል።

በሚኒያፖሊስ ከተማ እየተደረገ ባለው የኦል ስታር ጨዋታዎች የተነሳ ወደ ቴዲ አፍሮ ኮንሰርት የሚመጣው ሕዝብ የመኪና ፓርኪንግ ለማግኘት የተቸገረ ከመሆኑም በላይ አንዳንድ ሰዎች በዚህ የተነሳ ኮንሰርቱን ሳይታደሙ ሊቀሩ እንደቻሉ ዘ-ሐበሻ አረጋግጣለች።

በዚህ ትልቅ የሙዚቃ ኮንሰርት ላይ የቴዲ አፍሮ የሙዚቃ ባንድ አቡጊዳ፤ ቴዲ ሊዘፍን መድረክ ላይ ሲወጣ ዘፈኑን ስልት በመለወጥ ወደ”ሃፒ በርዝ ደይ” ሙዚቃ በመቀየር ቴዲ አፍሮን ሰርፕራይዝ አድርገውታል። በመድረኩ ላይ ከሕዝቡ ጋር 38ኛ ዓመቱ የተከበረለት ቴዲ ከሕዝብ ከፍተኛ የሆነ ፍቅር የተቸረው ሲሆን እርሱም ለአድናቂዎቹ “ከሁለት ዓመት በኋላ ባላቴና መባሌ ይቆማል” ሲል ተናግሯል።

ቴዲ አፍሮ በዚህ የሙዚቃ ኮንሰርቱ 2 አዳዲስ ነጠላ ዜማዎችን ለሕዝብ ያደረሰ ሲሆን ኮንሰርቱ በጣም ድንቅ እንደነበር የታደሙት ሰዎች ለዘ-ሐበሻ አስተያየታቸውን ሰጥተውናል።

ቪድዮዎች ይመልከቱ

ጉዳያችን GUDAYACHN BLOG

(ዘ-ሐበሻ) በሕወሓት አስተዳደር ስር የሚመራው ሜጋ አምፊ ትያትር ስር በአባልነት ሲያገለግል የቆየውና በጀርመን ሃገር ለ12ኛ ጊዜ በሚደረገው የስፖርት ዝግጅት ላይ የሙዚቃ ሥራዎቹን ለማቀረብ የሚያቀናው ማዲንጎ አፈወርቅ ከፍተኛ የሕዝብ ተቃውሞ ገጠመው፤ የሙዚቃ ኮንሰርቱ እንዳይደረግ ከፍተኛ ጥረት እናደርገጋለን ብለዋል።

በተለይ ከገዢው ፓርቲ ጋር ለመስራት ፍላጎት የሌላቸውን አርቲስቶች ለመንግስት ሃይሎች በመሰለል ይታወቃል የተባለው ማዲንጎ በተለይ በቅርቡ አማሮች ከደቡብ ክልል ሲባረሩ የመንግስት እርምጃ ትክክል ነው በሚል በግልጽ ተናግሯል በሚል ማህበራዊ ድረገጾች ወቀሳ ሲሰነዘርበት እንደነበር የቅርብ ጊዜ ትዝታ ነው።

በአላሙዲ/ወያኔ ኮንሰርቶች ጋር በመሳተፍ ብዙሃኑን የኢትዮጵያ ሕዝብ አስቀይሟል፤ የወያኔ ሰላይ ነው፤ በሚል ተቃውሞ የገጠመው ማዲንጎ የፊታችን ኦገስት መጀመሪያ በጀርመን የሙዚቃ ኮንሰርት እንደሚያቀርብ ከተሰማ ወዲህ በዛው አካባቢ የሚገኙ ኢትዮጵያውያን በአርቲስቱ ስም ላይ ቀይ መስመር በማስመርና የወያኔን ባንዲራ በማልበስ ሕዝብ እርሱ በሚገኝባቸው ኮንሰርቶች ላይ እንዳይታደም ጥሪ ተደርጓል።

በዚህ ዙሪያ ዘ-ሐበሻ ድምጻዊ ማዲንጎ አፈወርቅን ለማነጋገር ያደረገችው ጥረት አልተሳካም።

በራሱ የሙዚቃ ስልት በመጫወት ተወዳጅነት ለማትረፍ የቻለ ድምፃዊ ነው፡፡ እስከዛሬም በተለያዩ አገራት እየዞረ የሙዚቃ ስራዎችን በማቅረብ አድናቂዎቹን በማዝናናት ላይ ይገኛል፡፡ ከድምፃዊነቱ በተጨማሪ ከአንድ ዓመት በፊት ‹‹ጆሲ ኢን ዚ ሃውስ›› (Jossy in the house) የሚል የራሱን ቶክ ሾው የኢቢኤስ የቲቪ ጣቢያ ማቅረብ ከጀመረ በኋላ የፕሮግራሙ ይዘት የብዙ የኢቢኤስ ተመልካቾችን አይን ሊስብ የበቃ ባለሙያ ለመሆን ችሏል፡፡

በተለይ በዚህ ዓመት በትንሣኤ በዓል ላይ አቅርቦት በነበረው ፕሮግራሙ ላይ የቀድሞዋን ተወዳጅ ድምፃዊ ማንአልሞሽ ዲቦ ልጆች ገጥሟቸው በነበረው የህይወት ፈተና ዙሪያ በሰራው ዘጋቢ ፊልም ምክንያት ልቡ ያልተሰበረ የፕሮግራ ተከታታይ አልነበረም ማለት ይቻላል፡፡

ዛሬ መተሳሰብና መረዳዳት እንደሰማይ በራቀበት ዘመን ዮሴፍ (ጆሲ) በፕሮግራሙ ላይ እንዲህ የተረሱና የወገን ድጋፍ የሚያሻቸው ወገኖችን ከህዝቡ ጋር በማገናኘት ህይወታቸው እንዲለወጥ ያደረገው አስተዋፅኦ የተከታተሉ ተመልካቾች እደግ፣ ተመንደግ፣ ተባረክ በማለት ላይ ይገኛሉ፡፡ በዚህ ዙሪያ ከድምፃዊና የቶክ ሾው አዘጋ ዮሴፍ ገብሬ ጋርየተደረገው ቆይታን እንሆ።

ጥያቄ፡- አዲሱ አልበምህ ከምን ደረሰ?

ዮሴፍ፡- አልበሙ ከሞላ ጎደል አልቋል፡፡ ለፋሲካ ይደርሳል የሚል ሃሳብ ነበረን፡፡ አንዳንድ የስፖንሰር ሺፕና ሌሎች ጉዳዮች ነበሩን፡፡ እነዚያን ጉዳዮች ፋሲካ ከመድረሱ በፊት ነበር የጨረስነው፤ ከዚያ በኋላ ያሉት ነገሮች ለማስተካከል እየሞከርን ነው ያለነው፡፡ የጆሴ ሾው ምዕራፍ 3 ልጀምር ስለሆነና ትንሽ ለየት ባለ መልክ ይዘን ለመውጣት ስለፈለግን ትንሽን ድካሞች ነበሩበት፡፡ ያንን አስተካክለን አልበሙ እንደ እግዚአብሔር ፈቃድ ለ1 ወር ከ15 ቀን ውስጥ ለአድማጭ ወደ መልቀቁ እንሄዳለን፡፡

ጥያቄ፡- አልበሙን ዜማ፣ ግጥምና ቅንብር ከእነማን ጋር ነበር የሰራኸው?

ዮሴፍ፡- በርካታ ሰዎች አሉበት፡፡ ይልማ ገ/አብ፣ ጌትሽ ማሞ፣ መለሰ ጌታሁንና ሙያው ላይ ይሰራሉ የሚባሉ የተለያዩ ሰዎች ጋር ነው የሰራሁት፡፡ ዜማውና በቅንብርም ሁሉም ጋር ነው የተሰራው ማለት ይቻላል፡፡

ጥያቄ፡- በዚህ አልበም ላይ የበፊቱን ስታይል ይዘህ ነው የመጣኸው ወይስ የተለየ?

ዮሴፍ፡- የበፊቱ እስታይል 6 ወይም 7 ዓመት በፊት ነው ይዤ የወጣሁት፡፡ ያኔ ደግሞ ወታት ነበርኩ፣ አሁን ወደ መብሰሉ ስለሆንኩ በዚያው ልክ በሰል ያሉ ዜማዎች ናቸው፡፡ ለበፊቱ አድናቂዎችም የሚሆኑና እንዲሁም አገራዊ ፋይዳ ያላቸው መልዕክት ማስተላለፍ የሚችሉ፣ ሀገርኛ ባህልን የሚያስተዋውቁ ሆነው የዕድሜዬን ያህል አልበሙም አድጎ ይወጣል፡፡

ጥያቄ፡- የአልበሙ ርዕስ ታውቋል?

ዮሴፍ፡- የተመረጡ ርዕሶች አሉት፡፡ ግን ሊወጣ ሲል ነው አንዱ ርዕስ የሚመረጠው፡፡

ጥያቄ፡- አልበሙን የገዛው ወይም የሚያከፋፍለው ማነው?

ዮሴፍ፡- ያንን ለጊዜው ምስጢር ላድርገውና ስፖንሰርሽፕ ከአንድ ካምፓኒ ጋር ጨርሰናል፡፡ ከዚ ባለፈ ግን የማከፋፈል ስራው እንዴት እንደሚሆን እያሰብንበት ስለሆነ ለጊዜው ይፋ አልሆነም፡፡

ጥያቄ፡- በአንተ እይታ አሁን እንደሚታወቀው የሙዚቃው ኢንዱስትሪ የገጠሙት ተግዳሮቶች ምንድን ናቸው?

ዮሴፍ፡- ምክንያቶቹ በጣም ብዙ ናቸው፡፡ ሁልጊዜ እንደሚባለው የኮፒራይት ያለመከበር ችግር ዋነኛው ነው፡፡ ነገር ግን የሙዚቃው ኢንዱስትሪ ሙሉ ለሙሉ እንዳልተቀዛቀዘ የሚያመላክቱ እንደ ብዙአየሁ አይነት ስራዎች አሉ፡፡ የብዙአየሁ አልበም በደንብ ተሰምቶ ነበር፡፡ አልፎ አልፎም ቢሆን ተሰርተው መቅረብ የሚችሉ አልበሞች አሉና ከእነኛ አንዱ የመሆን ዕድል አልመህ ያለውን ስራ በደንብ አጠንክረህ ሰርተህ ማቅረብ እንጂ ከሙያው ጨርሶ መራቅ አያስፈልግም፡፡ ምናልባት ከሚሰሙ ስራዎች መካከል አንዱ ትሆናለህ፡፡ አለበለዚያም ሪስኩን ወስደህ የሚመጣውን መቀበል ነው፡፡

ሌላው ግን ሁሉ ነገር ጨምሯል፣ ዛሬ አንድ ማኪያቶ አንዳንድ ቦታ 13 ብር ገብቷል፡፡ ከጓደኛህ ጋር ሆነህ ሁለት ማኪያቶ ከጠጣህ 26 ብር ነው፡፡ የእኛን ሲዲ በ25 ብር ለመግዛት እንደ ከባድ ይቆጠራል፡፡ አብዛኛው ሰው ለሙያው የሚሰጠው ቦታ ከደብል ማኪያቶ በታች ሆኗል፡፡ ለሙያው ክብር ብንሰጥ መልካም ነው፡፡ ድሮ እኛ ልጅ እያለን አዲስ ዘፈን ሲወጣ በየሙዚቃ ቤቱ ደጃፍ እንሰባሰብ ነበር፡፡ ሌላው ችግር ብዙ በመፅሔትና ጋዜጦች ላይ አላግባብ የአርቲስቱ ይሰጥ የነበረው ያልሆኑ ስም ማጥፋቶች ይወጡ ነበር፡፡

ወደ መፍትሄው ስንሄድ ያንን ገፅታ ለመቀየር አርቲስቱ ዝም ብሎ ከመዝፈን ባለፈ በማህበራዊ ስራዎች ውስጥ ራሱን ማሳተፍ አለበት፡፡ በዚህ ጉዳይ ላይ እኔም የጀመርኩት ነገር አለ፡፡ እኔ ብቻም ሳልሆን የሙያ ባልደረቦቼም በዚህ እንቅስቃሴ ውስጥ ተሳትፈው ያ ገፅታ ከተቀየረ በኋላ ህዝቡ ውስጥ የእኔነት ስሜት ፈጥሮ ገበያውን የመመለስ ነገር ይኖራል ብዬ አስባለሁ፡፡

ጥያቄ፡- አንተስ ለአዲሱ አልበም ከአድማጮችህ ምን ትጠብቃለህ?

ዮሴፍ፡- መልካም ነገሮችን እጠብቃለሁ፤ ጥሩ ነገሮች ይሆናሉ ብዬ አስባለሁ፡፡ ጥሩ ነገር ሰርቻለሁ፡፡ በተለያዩ ባለሙያዎች አሰምቼ በጣም ቀና የሆነ ምላሽ ነው ያገኘሁት፡፡ አድማጩ ሰምቶት ደግሞ የሚሰጠውን ምላሽ አብረን እናየዋለን፡፡

ጥያቄ፡- ‹‹ጆሊ ቶክ ሾው››ን እንዴት ጀመርከው?

ዮሴፍ፡- ት/ቤት ውስጥ እያለሁ ሚኒ ሚዲያ ውስጥ እሰራ ነበር፡፡ ከ9-12ተኛ ክፍል ስማር በጣም ታታሪ ጋዜጠኛ ስለነበርኩ ይመስለናል የሚኒ ሚዲያው ኃላፊ ጭምር ነበርኩኝ፡፡ 10ኛ ክፍል ላይ የህዝብ ግንኙነትና የተማሪዎች ተወካይ ተብዬ ከ3 መምህራን ጋር የሹመት ደብዳቤ ደርሶኛል፡፡

ጥያቄ፡- የት ነበር የምትማረው?

ዮሴፍ፡- ናዝሬት አዳማ አጠቃላይ 2ተኛ ደረጃ ነበር የምማረው፡፡ እዚያ ነበር የጋዜጠንነት ህይወት የጀመርኩት፡፡ በየእረፍቱ እየገባሁ አምስቱን ቀናት ሙዚቃ ማሰማት፣ ስነ ፅሑፍ ማቅረብና ፕሮግራም መምራት የመሳሰሉትን እሰራ ነበር፡፡

መርካቶ ከወንድሜ ጋር ቢዝነስ እየሰራሁ ኢትዮ-ኒውስ፣ ዘ ፕሬስ፣ አዲስ አድማስ ላይ ከ60 በላይ አርቲክሎችን ጽፌያለሁ፡፡ ስለዚህ ጋዜጠኝነት ከዚያ ጀምሮ ያደገ ሙያ ነው፡፡

ወደ ቶክሾው ስንመጣ ለምሳሌ ክዊን ላቲቫ ዘፋኝ ናት፡፡ የራሷ ቶክሾውም አላት፡፡ ሌሎችም እንደዚያው፡፡ እኔም የራሴ ቢኖረኝ ብዬ አልም ነበር፡፡ ኢቢኤስ ቲቪ ሲመጣ ፕሮግራሞች ይፈልግ ነበርር፡ ከባለቤቶቹ ጋር ተገናኝተን ለመጀመር አሰብኩኝ፡፡ በወቅቱ አልበሙ ትንሽ ያዝ ስላደረገና ልጀምር አልቻልኩም ነበር፡፡ ከቆይታዎች በኋላ ጀመርኩኝ፡፡

ጥያቄ፡- የፕሮግራሙ ፎርማት ምንድነው?

ዮሴፍ፡- ሲጀመር የታዋቂ ሰዎች የህይወት ሂደት ምን ይመስላል፣ አንድ ሰው ከመሬት ተነስቶ ታዋቂ አይሆንም፡፡ እነዚያ ታዋቂ ሰዎች እዚያ እውቅና ላይ የደረሱበት መንገድ እንዴት ነው? የሄዱበት መንገድ ለሌሎች መማሪያ መሆን በሚቻልበት መልኩ ማቅረብ ነው፡፡

ስለ አርቲስቶቹ የነበረን ገፅታ ጥሩ ስለነበር አርቲስት ከተጠቀምንበት በጣም ብዙ ነገር የማድረግ አቅም አለው፡፡ ብዙ ነገር ማድረግ ይችላል፡፡ የአርቲስቶችንና የታዋቂ ግለሰቦችን ያልታዩ ማንነቶችን እያሳዩ ያለውን መንፈስ ሊቀየር የሚችል መንፈስ ይዞ ነበር የተነሳው፡፡ ያንንም ስናደርግ የታመሙት፣ የተጎዱ፣ የተረሱትን፣ የትኛቸው ያሉት ብለን የመጠየቅ መንፈስ ይዘን መጣን፡፡ ከዚያም የበዓለት ዘመድ ጥየቃ የሚል ፕሮግራ ጀመርን፡፡ እያልን አሁን ያሉት ደረጃ ላይ ደርሷል፡፡

ፕሮግራ ኢትዮጵያዊ ጨዋነት የተላበሰ፣ ከቋንቋ አጠቃቀም ጀምሮ፣ ከአቀማመጥ፣ በእያንዳንዱ ነገር ከልጅ እስከ አዋቂ የሚከተለው የቤተሰብ ፕሮግራም እንደሆነ ነው እየሰራን ያለነው፡፡

ጥያቄ፡- ምን ያህል ፕሮግራሞች ሰራችሁ?

ዮሴፍ፡- እስካሁን ዓመቱን ሙሉ ስንሰራ ነበር፡፡ ሶስት ልዩ የበዓል ፕሮግራሞች ሰርተናል፡፡ ለአዲስ ዓመት፣ ለገና እና ለፋሲካ፣ ከእነሱ ሌላ በእርግጠኝነት ከ3-4 ፕሮግራሞች ካልሆነ በስተቀር ዓመቱን ሙሉ አዳዲስ ፕሮግራሞችን ነበር ስናቀርብ የነበረው፡፡ ስኬታማ ያደረገንም ፕሮግራም ያለመድገማችን ነው፡፡ ዓመቱን ሙሉ አዲስ ነገር እያሳየን ነው እዚህ የደረስነው፡፡

ጥያቄ፡- ሰዎችን መርዳት እና ማገዝ የፕሮራሙ አካል እንዴት ልታደርገው ቻልክ?

ዮሴፍ፡- ሰዎችን የማገዝና የመርዳት ነገር አሪፍ ፕሮግራም አዘጋጅ ስለሆንክ ወይም እውቀት ስላለህ ስለዚህ ብቻ ሳይሆን ልብ ይፈልጋል፡፡ አንተ ትንሽ በመስጠት የምትደሰት ከሆንክ ያንን ትሰራለህ፣ ለምሳሌ 5 ብር ኖሮህ 1 ብር በመስጠት የምትደሰት ከሆንክ እንደዚህ አይነት ፕሮግራም ትሰራለህ፡፡ እንደዚህ አይነት ልብ ከሌለህ የፈለገው ጎበዝ ጋዜጠኛ ብትሆን አትሰራውም፡፡ ይሄ የልብ ነገር ነው፡፡

ጥያቄ፡- የማንአልሞሽ ቤተሰቦች ህይወትን በፕሮግራም ላይ ለማቅረብ ምን አነሳሳህ?

ዮሴፍ፡- የእኔ ታላላቆች ወይም በዘመዶቼና ቤተሰቦቼ በተለይ በዳግማይ ትንሣኤ ወቅት ‹‹አክፋይ›› በሚባለው ስነ ስርዓት ውስኪ እና በግ ይዘው ይጠይቃሉ፡፡ ይሄ የክብር መገለጫ ነውና ያንን ሃሳብ ይዤ ነው ወደዚህ ያመጣሁት፡፡

ፕሮግራሙ ላይ በዓል ከተለመደው ፕሮግራም ውጭ የተለየ ነገር መሰራት አለበት አልኩኝ፡፡ ትዝ የሚልህ ከሆነ ለ2006 አዲስ ዓመት እነ ማንአልሞሽ ቤተሰቦች ቤት ሄጄ ነበር፡፡ በሁኔታው እኔ ብቻ ሳልሆን ተመልካቾችም በጣም ነበር ያዘኑት፡፡ ከዚያ በኋላ የአባባ ተስፋዬም የአርቲስት ዘሪቱ (እንቁጣጣሽ) ጉዳይም ነበር፡፡ ስለዚህ የማንአልሞሽ ልጆች ጥሩ ኑሮ የሚኖሩ፣ አሪፍ ት/ቤት ይማሩ የነበሩ፣ የአንዲት ታዋቂ ዘፋኝ ልጆች ነበሩ፡፡ አሁን ያሉበት ህይወታቸው ሲታይ በጣም ያሳዝናል፡፡ ቤታቸው በጣም ሩቅ ነው፣ በተለይ የማንአልሞሽ ዲቢ ሁለተኛ ልጅ ምስጢረ የተናገረችው ንግግር በጣም ልብ ይሰብር ነበር፡፡ እንደማንኛውም ሰው እኔም ልብ ተነክቶ ነበር፡፡ ከዚያ በኋላ የምችለውን ነገር ሁሉ አድርጌ ህይወታቸው የሚስተካከልበት ነገር ልፈልግ በማለት ተነሳሁ፡፡

ጥያቄ፡- ልጆቹ የት ነበሩ አሁን የት ደረሱ?

ዮሴፍ፡- የሚኖሩበት አካባቢ በጣም ሩቅ ነበር፡፡ የት/ቤት እና የመኖሪያ ቤት ችግር ነበረባቸው፡፡ አንደኛዋ ልጅ የጤና ችግር ነበረባት፡፡ ወንድየው ት/ቤት ቢገባም የመማሪያ ቁሳቁስ ችግር ነበረበት፡፡ ከዚህ አንፃር በቂ ነው ባይባልም ዛሬ ሩቅ ከሚባል ሰፈር ወጥተው እዘህ ግሎባል ሆቴል አካባቢ ከዋናው አስፋልት 150 ሜትር ገባ ብሎ ከሚገኝ ንፁህ ቤት ውስጥ ነው ያሉት፡፡ ቤቱ አንዳንድ ነገሮች ቢቀሩትም እየተስተካከለ ነው፡፡ አንዳንድ ሰዎችም እያገዙን ነው፡፡ አሁን ህይወታቸውን ከሞላ ጎደል በጣም ደስ በሚል ሁኔታ ተቀይሯል፡፡ እነሱም ህይወታችን እንደ አዲስ ጀመረ ብለው ነው ደስታቸውን የገለፁት፡፡

ጥያቄ፡- ፕሮግራሙ ከተላለፈ በኋላ ምን ምላሽ አገኘህ?

ዮሴፍ፡- ከፕሮግራሙ በኋላ ያለው ነገር ማመን ያቅትሃል፡፡ ፕሮግራ የተላለፈ ቀን ባህሬን ዝግጅት ነበረኝ፡፡ ሰው ሾውን ካየ በኋላ ነው ማታ ወደ የሙዚቃ ዝግጅቱን ለመከታተል የመጣው፡፡ የነበረው ምላሽ በታም የሚገርም ነበር፡፡ በነጋታው ሰኞ ፌስ ቡክ ስከፍት ከነበረው የፌስ ቡክ ፋን ከነበረው 94 ሺ ገደማ በአንድ ቀን ልዩነት ወደ 106 ሺ ከዚያም በተከታታይ ቀናት ከ120 ሺ በላይ ሆነ፡፡

እዚህም ስመጣ በየመንገዱ የሚያልፈኝ ሰው አልነበረም፡፡ እግዚአብሔር ይክበር ነው ያልኩት፡፡ ይሄ ብርታት ሆኖኝ እኔ ላይ የነበሩ ፕሮግራሞች የበለጠ እንድገፋበት ጉልበት ሆነኝ፣ የእናቶች ምርቃት ለእኔ ህይወት ሆኖኛል፣ ምርቃት በጣም ነው የምወደው፣ ያደኩበት ቤተሰብ እንደዚ ስላሳደገኝ ምርቃት በጣም ነው የምወደው፡፡ ከገንዘብ በላይ ምርቃት ደስ ይለኛል፡፡

አንዳንድ ሰዎች በቃል መግለፅ የማይችሉት ፍቅር አሳይተውኛል፡፡ የፍቅር አምላክ እግዚአብሔር ፍቅሩን በፍቅር ይመልስልኝ ነው የምለው፡፤ መልካም ነገር ስሰራ ለራሴ ብዬ ነው ያደረግኩት፡፡ እንደ ፕሮግራምም ስታየው ጥሩ ነገር እንደሆነ አውቃለሁ፡፡ ግን እንደዚህ ህይወትህ ግልብጥ ብሎ እስኪቄር ድረስ ይሆናል ብዬ በፍፁም አልጠበቅኩም ነበር፡፡ ይህን ክብር መልሼ ለእግዚአብሔር ነው የምሰጠው፡፡

ጥያቄ፡- ከዚህ በኋላ እኛም አግዘንህ እንርዳ ያሉ በጎ አድራጊዎች የሰጡ ካሉ?

ዮሴፍ፡- በቂ ነው ባይባልም የመጡ ሰዎች አሉ፡፡ የመጡትን እናመሰግናለን፡፡ አሁንም እጄ ላይ ያሉ ጥቂትም ቢሆኑ መታገዝ የሚገባቸው ሰዎች በእነዚህ ፕሮግራሞች ለመርዳት እንሞክራለን፡፡ እኔም አቅሜ በሚችለው ሁሉ ከማገኘው ነገር ላይ ለማገዝ እሞክራለሁ፡፡

ጥያቄ፡- የወደፊት እቅድህስ ምንድን ነው?

ዮሴፍ፡- ምዕራፍ 3 ባይ በቀጥታም ይሁን በተዘዋዋሪ በተለያየ መልኩ የማህበረሰቡ ችግሮችን የሚቀርፉ ምክሮች ወይም ትምህርቶች፣ ምሳሌ መሆን የሚችሉ ፋይዳዎችን የፕሮግራማችን አካል ለማድረግና የበለጠ የፕሮግራሙን ይዘት አሳድጎ የማህበረሰቡ ጉዳዮች ላይ የሚሰሩ ነገሮች እንዲሆኑ አቅደናል፡፡

እስካሁን የሠራናቸውን ፕሮግራሞች በተመለከተ ተመልካች አስተያየት እንዲሰጡን እናደርጋለን፡፡ የምዕራፍ 3 ፕሮራሞች በአዲስ አቀራረብ፣ በጥራት ሰርተን ለእይታ እናበቃለን፡፡

ጥያቄ፡- የማን አልሞሽ ልጆች የወደፊት ህይወት የት ሊሆን እንደሚችል ይታወቃል?

ዮሴፍ፡- ልጆቹ ጎበዝ ተማሪዎች ናቸው፡፡ በትምህርታቸው ታታሪ ናቸው፡፡ አንደኛው ልጅ የትምህርት መሳሪያ ያስፈልጉት ነበር፡፡ ላፕቶፕ በስጦታ አግኝተንለታል፡፡ ከዚያ ውጭ ደግሞ በትምህርቱ ሂደት ውስጥ የሚያስፈልጉት ነገሮች እንደ ወንድም አግዘዋለሁ ብዬ አስባለሁ፡፡ ምስጢረም ትምህርቷን እስክትጨርስ የስኮላርሺፕ እድል አግኝታለች፡፡ ፍቅርተም (የማንአልሞሽ ወንድም ልጅ) ጤናዋ ተስተካክሎ ወደ ትምህርቷ የምትመለስበት ሁኔታ ተመቻችቶላታል፡፡ ቲጂም (የማንአልሞሽ እህት) ያቋረጠችው የዩኒቨርሲቲ ትምህርቷን ትቀጥላለች፡፡ መሰረታዊው ነገር እራሳቸውን ችለው ጥረው ነገ ለሰው የሚተርፉበት ህይወት ላይ ያቆምናቸው ይመስለኛል፡፡ ቀሪው ነገር የራሳቸው ጥረት ይሆናል ማለት ነው፡፡

ጥያቄ፡- ስኬታማ ነህ?

ዮሴፍ፡- እንደ ጀማሪ ጥሩ ነው፡፡ ግን የስኬት መጨረሻ ይሄ አይደለም፡፡ ገና ብዙ ይቀረኛል፡፡ እዚያ ደረጃ ላይ ከእግዚአብሔር ጋር እንደምደርስ እምነት አለኝ፡፡

ጥያቄ፡- ደስተኛ ነህ?

ዮሴፍ፡- የምፈልገውን ነገር ስለምሰራ፣ የምፈልገውን ስላደርግ በጣም ደስተኛ ነኝ፡፡ በህይወት ውስጥ ስትመላለስ ማድረግ የምፈልጋቸው ነገሮች አሉ፡፡ እኔ የምሰራው የህዝብ ስራ ነው፡፡ ከማህበረሰቡ የምታገኘው ምላሽ ደግሞ ጥሩ እየሆነ ሲመጣ ከዚህ በላይ ደስተኛነት የለም፡፡ ከራስህም አልፈህ በሰዎች ህይወት ውስጥ ምክንያት መሆንህ በራሱ ከማንም በላይ ደስተኛ ያደርግሃል፡፡

ጥያቄ፡- የምትጨምረው ነገር ካለ?

ዮሴፍ፡- በመጀመሪያ አክብራችሁ ስለጋበዛችሁኝ በጣም አመሰግናለሁ፡፡ እግዚአብሔር ይስጥልኝ፡፡ በአዲስ አልበም፣ በአዲስ የቲቪ ሾው ሲዝን ጥሩ ነገሮችን ይዘን ራሳችንን አሻሽለን የምናርመውን አርመን፣ የምናዳብረውን አዳብረን ለማህበረሰቡ ይጠቅማል በምንለውና ባደገ የስራ አካሄድ ወደ ህዝቡ እንመጣለን የሚል እምነት አለኝ፡፡

ተወልዶ ያደገው ደብረብርሃን ከተማ ነው፤ ባህላዊ የሙዚቃ ተጨዋች ድምፃዊ ግዛቸው ተ/ማርያም ሲሆን በ91ዓ.ም ብሔራዊ ቲያትር ተቀጥሮ ለ6 አመት ሰርቷል። የሉሲ አፅም አሜሪካ መምጣቱን ተከትሎ በሒውስተን ከተማ ከ6 አመት በፊት አንድ ዝግጅት ይጠራል። ግዛቸውን ጨምሮ 22 አባላት ያሉት ቡድን ይመጣል። ዝግጅቱን ካቀረቡ በኋላ ሁሉም እዚሁ ቀሩ።

(በፎቶው ግዛቸው የዲሲ ገዢ ከጀርባ በአድናቆት ሲመለከቱ እንዲሁም በዋሽንግተን ፖስት ጋዜጣና ሌሎች መድረኮች.. )

ለአንድ ሰርግ (መልስ ሳይጨምር) እስከ1ሺህ 8መቶ ዶላር ያስከፍላል። በተለያዩ የኮሚኒትና ሃይማኖታዊ ዝግጅቶች እየተገኘ የነፃ አገልግሎት ጭምር ይሰጣል። ይህም ብቻ አይደለም፤ ከታዋቂ የአሜሪካ ሙዚቀኞች ጋር በመጫወትና የዲሲ ገዢ በተገኙበት እስክስታ አስነክቷቸዋል። በ2010 ከአሜሪካና አውሮፓ በተወጣጡ ታዋቂ ሙዚቀኞች ማለትም ከነቴሪ፣ ኬን፣ ጆሽዋና ፖል ጋር ባለፈው አመት በድጋሚ አቅርቧል፤ ግዛቸው ሲናገር፥ « ኢምሮቫይዜሽን ይባላል። ሙዚቃ እየተጫወትክ በመሳሪያ ስሜትን መግለፅና እንደሰው እንዲናገር ማድረግ ነው» ይላል።

ስለዚሁ ዝግጅት ዋሽንግተን ፖስት ጋዜጣ የግዛቸውን ምስል አስደግፎ ዘግቧል። ከ5 ወር በፊት ዲሲና አዲስ አበባ እህትማማች ከተሞች (sister cities) ዝግጅት ላይ የዲሲ ገዢ ሜር ቬንሰንት ግሬ በተገኙበት በቢሮ አዳራሻቸው የኢትዮጵያ ባህላዊ ስራዎችን ያቀረበ ሲሆን ዝግጅቱ ኤ.ቢ.ሲ ቲቪ የቀጥታ ስርጭት ሽፋን አግኝቷል። ከዲሲ ገዢም አድናቆትን አትርፏል። ሌላው በየአመቱ የሚዘጋጅና ነገ ሐሙስ የሚከፈተው ፕሮግራም ይጠቀሳል። በኢትዮጵያ ሔሪቴጅ ካምፕ የሚሰናዳው አመታዊ ዝግጅት ለ4 ቀናት ይቆያል። ግዛቸው ሲናገር፥ «ከኢትዮጵያ በአሜሪካውያን የመጡ የማደጐ ታዳጊ ልጆች አገራቸውን፣ ባህላቸውንና ቋንቋቸውን እንዳይረሱ ተብሎ የሚደረግ ዝግጅት ነው። 300 የሚደርሱ ኢትዮጵያውያን ልጆች ከአሳዳጊዎቻቸው ጋር ይመጣሉ።

ባህላዊ ምግብና ፀጉር አሰራር፣ ባህላዊ የሙዚቃ መሳሪያዎች አደራደርና ውዝዋዜ፣ ቋንቋና የተለያዩ ኢትዮጵያዊ ባህሎችን እንዲማሩ ይደረጋል። ባለፉት ጊዜያት ከአንዳንድ ታዳጊዎች የገጠመኝ ነገር ነበር። የአንዱን ብሄረሰብ ባህል (የመጡበትን) ስትጫወት የሆነ ስሜት ውስጥ ገብተው ታያቸዋለህ። ስጠይቃቸው “በቤቴ፣ በመንደሬ ..እንዲህ አይነት ሙዚቃ ሰመቼ ነበር፤ እንዲህ አይነት ቋንቋ ቤተሰቦቼ ይናገሩ ነበር” ይላሉ። አላማው ሃገርና ባህላቸው እንዳይረሱ ማድረግ ስለሆነ በዚህ እደሰታለሁ። የአገሬ ባንዲራ ያለበትን የሃገር ልብስ ለብሼ ለህፃናቱ ስለኢትዮጵያና ኢትዮጵያዊነት መናገር እጅግ ያኮራኛል!!» ይላል። ግዛቸው “እማማ ኢትዮጵያ” አያለ የለቀቀው ነጠላ ዜማ ድንቅ ነው።

የሐበሻ አምባሳደር ቢባል አያንሰውም!

ቅዳሜ ሰኔ 28 ቀን 2006 ዓ.ም የተመሰረተበትን 60ኛ ዓመት የአልማዝ ኢዮቤልዩ በዓሉን ያከበረው የጎንደር ዩኒቨርሲቲ የተማሪዎች ምረቃ ሥነ ሥርዓት አካሂዷል፡፡ በዚሁ የተማሪዎች የምረቃ ስነ ሥርዓት ላይ በተሰማሩበት ሙያ ለህብረተሰቡ አይነተኛ አገልግሎት አበርክተዋል ላላቸው አራት ሰዎች የክብር ዶክትሬት ዲግሪ ሰጥቷል፡፡ የክብር ዶክትሬት ከተሰጣቸው ሰዎች መካከል 3ቱ ሴቶች ናቸው፡፡ ዝነኛዋ ድምጻዊት አስቴር አወቀ፣ አትሌት መሠረት ደፋር፣ የዩኒቨርሲቲው ምሩቅና የማህፀንና ፅንስ ሐኪም የሆኑት ዶ/ር ሙሉ ሙለታ እንዲሁም የኢህዴን ታጋይ የነበሩት አቶ ተፈራ ዋልዋ በዩኒቨርሲቲው የክብር ዶክትሬት የተሰጣቸው ሰዎች ናቸው፡፡ ከነዚህ ሰዎች መካከል ስማቸው ለአብዛኞቻችን አዲስ የሆኑት ዶ/ር ሙሉ ሙለታ በማህፀንና ፅንስ ህክምና በርካታ ስራዎችን ያከናወኑ ሲሆን የዓለም አቀፉ ሬስቱላ ማህበር (International Fistula Assocaition ) ፕሬዚዳንት በመሆን በማገልገል ላይ ናቸው፡፡ ወደ ጎንደር ከተማ እየተመላለሱ በፌስቱላ ህክምና ላይ እገዛዎችን ያደርጋሉ፡፡

በአጠቃላይ እነዚህ አራት ግለሰቦች በየሞያቸው ለሀገር ባበረከቱ አስተዋጽኦ ላይ ተመስርቶ ዩኒቨርሲቲው የክብር ዶክትሬት ዲግሪ ሰጥቷቸዋል፡፡ ከአራቱ ሰዎች መካከል በስፍራው ተገኝተው የክብር ዶክትሬታቸውን የተቀበሉት ዶ/ር ሙሉ ሙለታና አቶ ተፈራ ዋልዋ ብቻ ናቸው፡፡
ድምጻዊት አስቴር አወቀና አትሌት መሠረት ደፋር በዚህ ወቅት የሚገኙት በአሜሪካ ሀገር በመሆኑ በጎንደር ዩነቨርሲቲው ስርዓት ላይ መታደም አልቻሉም፡፡ አስቴር ነዋሪነቷ በአሜሪካ ሲሆን መሠረት ደግሞ ወደስፍራው ያቀናችው በወሊድ ምክንያት ነበር፡፡

‹‹ሁሉንም ያስማማ ክብር››

ድምጻዊት አስቴር አወቀ በ1951 ዓ.ም ደቡብ ጎንደር ውስጥ ሃሙሲት በተባለች ትንሽዬ የገጠር ከተማ ነው የተወለደችው፡፡ በ1960 ዎቹ ወደ አዲስ አበባ መጥታ ሙዚቃን የጀመረችው አስቴር ከ40 ዓመት በላይ በሙዚቃው ዓለም ላይ ነግሳበታለች፡፡ ዛሬም ድረስ ተወዳጅ ስራዎቿን ስቱዲዮ ገብታ እየሠራች ለአድናቂዎቿ ከመልቀቋ ባሻገር በተለያዩ ሀገራት በመዘዋወር የሙዚቃ ኮንሰርቶችን ታቀርባለች፡፡

አስቴር ሙዚቃን የጀመረችው ገና የ13 ዓመት ታዳጊ እያለች እንደነበር ይገለጻል፡፡ በዝነኛው ሀገር ፍቅር ቴያትር ቤት ተቀጥራ ሙዚቃን መስራት የጀመረችው አስቴር ከተለያዩ የሙዚቃ ባንዶች ጋር ተወዳጅ ስራዎቿን በሆቴሎችና በምሽት ክበቦች ታቀርብ ነበር፡፡
አስቴር በ1960ዎቹ የሙዚቃ ስራዎቿን ስታቀርብ ካጀቧት ባንዶች መካከል ኮንቲኔንታል ባንድ፣ ሆቴል ዲ አፍሪክ ባንድ፣ ሸበሌ ባንድና አይቤክስ ባንድ ይገኙበታል፡፡
በአስቴር የሙዚቃ ህይወት ውስጥ ትልቁን ሚና ከተጫወቱ ሰዎች መካከል አሊ ታንጎ አንዱና ዋናው ነው ማለት ይቻላል፡፡ አሊ የታዋቂው ታንጎ ሙዚቃ ቤት ባለቤት የነበረ ሠው ሲሆን አስቴር አወቀ የመጀመሪያ የሙዚቃ ካሴቷን ለአድማጮች እንድታደርስ ያደረገው አቶ አሊ ነበር፡፡ የአስቴር አወቀ 5 የመጀመሪያ የሙዚቃ አልበሞች የተሠሩትና ለገበያ የቀረቡት በታንጎ ሙዚቃ ቤት በኩል ነበር፡፡

በፍጥነት ተቀባይነትትን ያገኘችው ተወዳጇ ድምጻዊት አስቴር አወቀ ወደ አሜሪካ ተጉዛ ኑሮዋን በዚያ ከመሠረተች ከ30 በላይ ዓመታት አልፈዋል፡፡ በደርግ ጊዜ የነበረውን ፓለቲካዊ እንቅስቃሴ በመሸሽ ወደ አሜሪካ ያቀናችው አስቴር መጀመሪያ ኑሮዋን በካሊፎርኒያ አድርጋ የነበረ ሲሆን ኋላ ላይ ግን ብዙ ኢትዮጵያዊያን በሚኖሩበት ዋሽንግተን ዲሲ ህይወቷን መስርታለች፡፡ በዚያም በመዝናኛ ቦታዎችና በሬስቶራንቶች እንዲሁም በምሽት ክበቦች ተዘዋውራ የሙዚቃ ስራዎቿን ታቀርብ ነበር፡፡
አስቴር አወቀ ወደ ኢትዮጵያ ተመልሳ በ1989 ዓ.ም በአዲስ አበባ ስታዲም 50 ሺህ ገደማ የሚገመቱ ተመልካቾች በተገኙበት ያቀረበችው የሙዚቃ ኮንሰርት አይረሴ ነው፡፡ በ1995 ዓ.ም ደግሞ ለእርዳታና ለትምህርት ቤቶች ግንባታ የሚውል ገንዘብ ለማግኘት የሚያስችሉ ሁለት ኮንሰርቶች በአዲስ አበባ ስታዲየምና በሸራተን አዲስ ሆቴል አቅርባ ነበር፡፡

በኢትዮጵያ ሙዚቃ ታሪክ በርካታ የሙዚቃ አልበሞችን ለገበያ ካበቁ ድምጻዊያን መካከል አንዷ አስቴር አወቀ ናት፡፡ ከክቡር ዶ/ር ጥላሁን ገሠሠ በመቀጠል በአልበም ብዛት ሁለተኛ ናት፡፡ 24 የሙዚቃ አልበሞችን ለሙዚቃ አፍቃሪዎች አድርሳለች፡፡ የመጨረሻ አልበሟ ባለፈው ዓመት ለጆሮአችን የደረሰው ‹‹እወድሃለሁ›› የተሰኘው አልበሟ ነው፡፡

አስቴር አወቀ በሙዚቃ ስራዎቿ ስኬታማ ጊዜን ብታሳልፍም፣ በብዙ ኢትዮጵያዊያን ልብ ውስጥ ብትቀመጥም ተገቢው ቦታና ክብር ግን የተሰጣት አይመስልም ነበር፡፡ አሁን የሚገባትን አግኝታለች፡፡የሚሉ አድናቂዎች ብዙ ናቸው፤ የጎንደር ዩነቨርሲቲ የክብር ዶክትሬት ዲግሪን ሰጥቷታል፡፡ የተዘነጋችውን ዘመን ተሻጋሪ ድምጻዊ አስታውሷታል፡፡

የዩኒሴፍ የበጎ ፍቃድ አምባሳደር የሆነችው አስቴር ከልጅነቷ ጀምሮ በሙዚቃው ዓለም ያደረገችው አስተዋጽኦና አገሯን በማስተዋወቅ የተወጣቸው ሚና ለዚህ ክብር እንድትበቃ እንዳደረጋት ዩኒቨርሲቲው ገልጿል፡፡

መሰረት ደፋር

የ30 ዓመቷ ውጤታማ አትሌት መሠረት ደፋር በተለይ በ3ሺና በ5ሺ ሜትር በተደጋጋሚ ሻምፒዮን መሆን የቻለች አትሌት ናት፡፡ በኦሎምፒክና በዓለም ሻምፒዮና ኢትዮጵያን ወክላ የወርቅ ሜዳሊያ ለሀገሯ ማስገኘት ችላለች፡፡ በአቴንስና በለንደን ኦሎምፒክ በ5ሺ ሜትር የሩጫ ውድድር የወርቅ ሜዳሊያ ተሸላሚ የሆነች ሲሆን በዓለም ሻምፒዮናም ኦሳካና ሞስኮ ላይ የሀገሯን ባንዲራ እንዲውለበለብ አድርጋለች፡፡
ውልደትና እድገት

ህዳር 9 ቀን 1976 ዓ.ም በአዲስ አበባ ልዩ ስሙ ጉለሌ አካባቢ የተወለደችው መሠረት ደፋር እንደ እድሜ እኩዮቿ በሰፈር ጨዋታ ላይ ተሳታፊ የነበረች ሲሆን፤ ሩጫ ነክ ጨዋታዎች ያስደስቷት ነበር፡፡ አንድ ሜትር ከ55 ሳንቲ ሜትር ቁመት እና 46 ኪሎ ግራም የምትመዝነው መሠረት ለመጀመሪያ ጊዜ ለሩጫ በኢንተርናሽናል ውድድር ላይ ለመካፈል ወደ ትራክ ስትገባ ተፎካካሪዎቿን ጥላ ቀድማ ትገባለች የሚል ግምት በብዙዎች ዘንድ አልነበረም፡፡ ለዚህም ምክንያቱ መሠረት ቀደም ሲል በተመሳሳይ ውድድሮች ላይ አለመታየቷ ነው፡፡
ለመጀመሪያ ጊዜ በአቴንስ ኦሎምፒክ ላይ ተሳትፋ ለሀገሯና ለራሷ የወርቅ ሜዳልያ የ5ሺህ ሜትር ርቀት ስታስመዘግብ አዲስና ፈጣን አትሌት ኢትዮጵያ ማፍራቷን ግልፅ ሆነ፡፡ ሁሌም ፊቷ ላይ የእልህና የአልበገርባይነት ስሜት የሚነበብባት መሰረት የመጀመሪያዋ አፍሪካዊት በ5 ሺህ ሜትር የወርቅ የኦሎምፒክ አሸናፊ በመሆን የማይደበዝዝ ታሪክ አስመዝግባለች፡፡ ውጤቷ ከእሷ ቀደም ብላ በኮሎኔል ደራርቱ ቱሉ የተከፈተው የሴቶች አትሌቶቻችን የአሸናፊነት ስሜት መስመር እየያዘ መምጣቱን የሚያረጋግጥ ሆኗል፡፡

ሪኮርዶቿ

መሠረት ከኦሎሚፒክ ድሏ በተጨማሪ የተለያዩ የሶስት ርቀቶች ሪኮርዶች በእጇ ነበሩ፡፡ በ2007 ካደረገቻቸው በርካታ ዓለም አቀፍ ውድድሮች መካከል የሶስቱን ሪከርዶ በመስበር ብቃቷን አስመስክራለች፡፡ የመጀመሪያው ሪከርዷን የሰበረችው በየካቲት 3 ቀን 2007 እ.ኤ.አ በጀርመን በርሊን በተካሄደው የ3 ሺህ ሜትር የቤት ውስጥ ውድድር በ8 ደቂቃ 23 ሰከንድ በመግባት አሸናፊ ሆናለች፡፡
ከሶት ወራት በኋላም ሜይ 20 ቀን 2007 እ.ኤ.አ በአሜሪካ ካሊፎርኒያ በተዘጋጀው የ2 ማይል ውድድር ላይ 9 ደቂቃ 10 ነጥብ 47 ሰኮንድ በመግባት ተጨማሪ ድልን ተጎናፀፈች፡፡ ከአንድ ወር በኋላ ሰኔ 15 ቀን 2007 እ.ኤ.አ በኖርዌይ ኦስሎ የ5ሺህ ሜትር ርቀትን ሪከርድ 14 ደቂቃ 26 ነጥብ 63 በሆነ ሰዓት በመግባት ኦሎምፒክ ድሏን አድሳለች፡፡ ይህ በአንድ ዓመት ጊዜ ውስጥ የያዘቻቸው ሪከርዶችና ያሳየቻቸው ብቃቶች ከፍተኛ ትኩረት ሊሰጣት የሚገባ አትሌት መሆኗን አመላክቷል፡፡
መሠረት ከ2007 እ.ኤ.አ በፊትም ባደረገቻቸው ውድድሮች ማንነቷን አሳታለች፡፡ ከ2003 ጀምሮ እስከ 2006 እ.ኤ.አ ድረስ በበርሊን፣ በአቴንስ፣ በቡዳቬስት፣ በሄልሲንኪ፣ በሞኮና በኦሳካ ተደራራቢ ድሎችን በ3 ሺህ እና በአምስት ሺህ ሜትር ርቀቶች ተቀዳጅታለች፡፡ የ5 ሺህ ሜትር የዓለም ሪከርድን በኦስሎ የሰበረችው መሠረት ከውድድሩ በኋላ እንደተናገረችው ‹‹የዓለም ሪኮርድን በሁለት ወይም በሶስት ሰኮንዶች አሻሽላለሁ የሚል እምነት ነበር የነበረኝ አሁን ግን በ8 ሰኮንዶች ነው ያሻሻልኩት ይህም አስደናቂ ነው ብላለች፡፡ መሠረት የ5ሺህ ሜትርን የኦሎምፒክ ውድድር በአሸናፊነት ካጠናቀቀች በኋላ በተደረጉት ውድድሮች ሁሉ የበላይነተቷን እንዳስጠበቀች ሲሆን በ5ሺ ሜትር ውድድር የተሸነፈችው አንድ ጊዜ ብቻ ነው፡፡ መሠረት የ5 ሺህ ሜትር ርቀትን ተወዳድራ የተሸነፈችው በ2005 እ.ኤ.አ በሄልሲንኪ በተካሄደው የዓለም ዋንጫ ውድድር ላይ በሀገሯ ልጅ በጥሩነሽ ዲባባ ነው፡፡

የበጎ አድራጎት ተሳትፎ
መሠረት በአትሌቲክስ ካላት ተሳትፎ በተጨማሪ በበጎ አድራጎት ተግባራት ላይ ተሳትፎ ታደርጋለች፡፡ በ2005 እ.ኤ.አ የተባበሩት መንግስታት የህፃናት መርጃ ድርጅት (ዩኒሴፍ) የበጎ ምግባር አምባሳደር አድርጎ የሰየማት ሲሆን በዚሁ ዙሪያ በህፃናት ክትባትና በህፃናት የጉልበት ብዝበዛ ላይ በሚዘጋጁ የግንዛቤ ማስጨበጫ ሰሚናሮች ላይ በመገኘት ተሳትፎ አድርጋለች፡፡
‹‹ሴቶች ከድህነት ራሳቸውን ማላቀቅ እንዲችሉ የበኩሌን ጥረት አደርጋለሁ›› የምትለው መሠረት በተለይ እንደ ኤች አይ ቪ ባሉ ህመሞች የሚጠቁ ህፃናትንና እናቶችን በመርዳት ከወገኖቻቸው ጋር መቀላቀል እንደሚገባ ተናግራለች፡፡ አትሌት መሰረት ደፋር የዩኒሴፍ የበጎ ፍቃድ አምባሳደር በመሆን ታገለግላለች፡፡

ሽልማቱ
በ2007 ማብቂያ ላይ በፈረንሳይ ሞናኮ በሚገኘው ባለ አምስት ኮከብ ሞንቴ ካርሎ ልዩ ሆቴል ውስጥ በ2007 እ.ኤ.አ ባሳየችው ምርጥ ብቃት የዓመቱ ምርጥ አትሌት የተባለችውን መሠረት ደፋር ስሟ ሲጠራ ‹‹ይገባታል›› በሚል ስሜት አዳራሹ በጭብጨባ ተሞላ፡፡ ወደ መድረክ ያመራችው መሠረት ደፋር የመጀመሪያዋ ኢትዮጵያዊትና አፍሪካዊት የዚህ ክብር ባለቤት ሆነች፡፡ አስቀድማም መሰረት ታሪክ ሠርታለች፡፡ በአቴንስ ኦሎምፒክ በአምስት ሺህ ሜትር የወርቅ ሜዳልያ በማግኘት የመጀመሪያዋ አፍሪካዊት ኢትዮጵያዊ አትሌት ነች፡፡ የአቴንስ ኦሎምፒክ በኋላ 5ሺህ ሜትር ርቀትን የግል ሀብቷ አድርጋ ይዛዋለች፡፡ በ2012 የለንደን ኦሎምፒክ የ5ሺ ሜትር የወርቅ ሜዳሊያ ባለቤትም ነች በየተወዳደረችባቸው ቦታዎች ሁሉ የ5ሺ ሜትር ወርቅ የመሠረት ደፋር ብቻ መሆን ከጀመረ ውሎ አድሯል፡፡
በ2008 የፈረንጆች ዓመት ባሳየችው ድንቅ ብቃት የዓመቱ ኮከብ አትሌት ተብላ የተመረጠችው መሠረት ደፋር ሽልማቱን ለመቀበል ወደ መድረክ በወጣችበት ወቅት ያደረገችው ንግግር የብዙዎችን ትረኩረት ስቧል፡፡ ‹‹ይህንን ሽልማት በማግኘቴ የተሰማኝን ደስታ ለመግለፅ ቃላት የሉኝም፡፡ ሽልማቱ የእኔ ብቻ ሳይሆን የመላ ኢትዮጵያውያን ሴቶች ነው፡፡ ይህንን ሽልማት ወደ አትሌቲክስ መንደር ለማምጣት ለሚጣጣሩ ወጣት ሴቶች መታሰቢያ እንዲሆንልኝ እፈልጋለሁ›› ብላለች፡፡
ከረዥም ጊዜ ፍቅረኛዋ ቴዎድሮስ ሀይሉ ጋር ትዳር የመሰረተችው መሠረት በአሁኑ ወቅት የመጀመሪያ ልጇን ለመውለድ በአሜረካን ትገኛለች፤ ትዳሯ ለስኬቷ አስተዋፅኦ እንዳደረገላት ትናገራለች፡፡ ጊዜና ቦታ ሳይመርጡ ለዚህ ስኬት እንድበቃ ላደረጉኝ ሁሉ ምስጋናዬ አቀርባለሁ ያለችው መሠረት ሽልማቱ የባለቤቷና የእሷ የጋራ ሊሆን እንደሚገባ መስክራለች፡፡

አትሌት መሠረት ደፋር ከ3ሺ ሜትር ጀምሮ እስከ ግማሽ ማራቶን ድረስ ሻምፒዮን በመሆን በርካታ ስኬቶች ያስመዘገበች ሲሆን ገና በወጣትነቷ የክብር ዶክትሬት ተሰጥቷታል፡፡ ወጣቷ አትሌት መሰረት ደፋር ቀደም ሲል ጅማ ዩኒቨርሲቲ ለሁለቱ አንጋፋ አትሌቶች ሀይሌ ገ/ስላሴና ደራርቱ ቱሉ ከሰጠው የአትሌቶች የክብር ዶክትሬት ዲግሪ ቀጥሎ ሶስተኛዋ አትሌት ናት፡፡

የክብር ዶክትሬት ድግሪ መጠሪያ ይሆናል?

የክብር ዶክትሬት ዲግሪ በአንድ ተቋም የሚሰጥ እውቅና ይሁን እንጂ ይዞት የሚመጣው የሞራል ጥያቄ አለ፡፡ የዩኒቨርሲቲ በር የመርገጥ ዕድሉ የሌላቸው ግለሰቦች ብቻ ሳይሆኑ ዩኒቨርሲቲ ገብተው ተምረው ዲግሪ ያገኙ ግለሰቦችም በዚህ ስም ለመጠራት ፍላጎት ሲያጡ በተለያየ ጊዜ ተስተውሏል፡፡ ያም ሆኖ የክብር ዶክትሬት ዲግሪ ያገኙ ግለሰቦች ክብሩንና እውቅናውን ያገኙት በስራቸው መሆኑን በማመን በየትኛውም ቦታ ከስማቸው በፊት ሲጠሩበት ይታያል፡፡ አንዳንዶቹ ደግሞ የክብር ዶክትሬት ዲግሪ በትምህርት እንደተገኘ የአካዳሚክ ማዕረግ ለመቁጠር በመቸገር በመደበኛ ስማቸው ብቻ እንዲጠሩ ያደርጋሉ፡፡

ሳሙኤል ጆንሠን በችግር ምክንያት የኮሌጅ ትምህርቱን ያቋረጠ ደራሲ ነው፡፡ ጆንሰን በፃፋቸው የድርሰት ሥራዎች መሠረት እ.ኤ.አ በ1965 የTrinity college of Dubline የህግ የዶክትሬት ዲግሪ ሰጥቶት ነበር፡፡ ጆንሠን ከዚህ ጊዜ በኋላ በማንኛውም ህዝባዊ የስብሰባዎችና የሚዲያ መድረኮች ላይ ራሱን እንደ ዶክተር ነበር የሚያስተዋውቀው፡፡ ቤንጃሚን ፍራንከሊንም ራሱን ‹‹ዶክተር ፍራንክሊን›› ብሎ ይጠራ እንደነበር መዛግብት ያወሳሉ፡፡
የክብር ዶክትሬት ዲግሪ የሚሰጠው ከነሙሉ ክብሩ ጥቅሙና መብቶቹ ጋር እንደሆነ ህግ ይደነግጋል፡፡ መብቶቹ በስያሜው መጠራትን ያካትታል፡፡ በእርግጥ በክብር ዶክትሬት ዲግሪ መጠራት የምርጫ ጉዳይ ነው፡፡ ሰዎች በዚህ የማዕረግ ስም የሚጠሩት እስከፈለጉ ድረስ ብቻ መሆኑ በብዙዎች ዘንድ ይታመናል፡፡
ከኢትዮጵያ መሪዎች መካከል የክብር ዶክትሬት ዲግሪ በማግኘት በኩል ቀዳሚው አፄ ሀይለስላሴ ናቸው፡፡ ግርማዊ ቀዳማዊ አፄ ሀይለስላሴ እ.ኤ.አ በ1964 ከሀዋርድ ዩኒቨርሲቲ በአካባቢ ጥበቃና በደን ጥበቃ ላይ ላደረጉት አስተዋጽኦ የክብር ዶክትሬት ዲግሪ ሰጥቷቸዋል፡፡ ፕሬዚዳት መንግስቱ ኃ/ማርያምም ከሞስኮ ዩኒቨርሲቲ ተመሳሳይ ዲግሪ ደርሷቸዋል፡፡ ጠቅላይ ሚኒስትር መለስ ዜናዊ ከኮሪያ ሀናን ዩኒቨርሲቲ በ1994 ዓ.ም በፖለቲካል ሳይንስ የክብር ዶክትሬት ዲግሪ ሲቀበሉ ፕሬዚዳት ግርማ ወ/ጊዮርጊስ (እሳቸው ስሙን ከማያስታወሱት ) አንድ የአሜሪካ ዩነቨርሲቲና ከአምቦ ዩኒቨርሲቲ አግኝተዋል፡፡ ሆኖም ሁሉም መሪዎች በኦፊሻል በዚህ ማዕረግ ሲጠሩ አይሰማም፡፡፡ ከፕሬዚዳት ግርማ ወ/ጊዮርጊስ በስተቀር ለምን እንደማይጠሩበት የተናገሩ ስለመኖራቸው መረጃ የለኝም፡፡ ፕሬዚዳት ግርማ ወ/ጊዮርጊስ ግን በህዳር ወር 2000 ዓ.ም ለቁም ነገር መፅሔት በሰጡት ቃለ ምልልስ ላይ ‹‹ዶክተር ተብዬ መጠራት አልፈልግም፤ ተምሬ ስላላገኘሁት ደስታ አይሰማኝም›› ብለው ነበር፡፡
በክቡር ዶክትሬት ዲግሪ መጠራት የምርጫ ጉዳይ ነው ብለናል፡፡ የምርጫ ጉዳይ ቢሆንም ግለሰቦቹ ፈልገውም ሆነ ሳይፈልጉ እንዴት ነው መጠራት ያለባቸው የሚለው ጉዳይ ትኩረት ሊሰጠው ይገባል፡፡ በተለይ የመገናኛ ብዙሀን ባለሙያዎች የክብር ዶክትሬት ዲግሪና ፕሮፌሽናል ዲግሪን ባለመለየት አንዱን ከሌላው ጋር ቀላቅሎ የማቅረብ ሁኔታ ይታያል፡፡ የጥላሁን ገሠሠን የሙት ዓመት መታሰቢያን በተመለከተ ፕሮግራም የሚመራ የአንድ ኤፍ ኤም ጋዜጠኛ ‹‹ የዶ/ር ጥላሁን ገሠሠ 1ኛ ዓመት የመታሰቢያ ዝግጅት በሙዚቃ ኮንሰርት ይካሄዳል›› ሲል ማድመጤን አስታውሳለሁ፡፡ አሁንም ድረስ በተመሳሳይ መልኩ የሚጠሩ ጋዜጠኞች አሉ፡፡ የክብር ዶክትሬት ዲግሪውን ያገኙ ግለሰቦች የሚጠሩበትን አግባብ በተመለከተ ቁም ነገር መፅሔት የቀድሞው የአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ፕሬዚዳንት የነበሩትን ፕሮፌሰር አንድርያስ እሸቴን ጠይቃ ነበር፡፡ (ደብዳቤውን ይመልከቱ) ፕሮፌሰር እንድርያስ እሸቴ እንዳሉት የክብር ዶክትሬት ዲግሪ ያገኙ ግለሰቦች የክብር ዶክተር ተብለው መጠራት እንደሚችሉ በምሳሌ አስደግፈው አብራርተዋል፡፡

በመሆኑም የክብር ዶክትሬት ዲግሪ ያገኙ ሰዎችን በትምህርት የዶክትሬት ዲግሪ እንዳገኙ ሰዎች አስመስለን መጥራት ተገቢ እንዳልሆነ (ዶ/ር ነጋሶ ጊዳዳ ማለት ይቻላል፤ ዶ/ር ጥላሁን ገሠሠ ማለት ግን እንደማይቻል፤ጥላሁን የሚጠራው የክብር ዶ/ር ተብሎ እንደሆነ) መረዳት ያስፈልጋል፡፡

‹‹በጥርጣሬ ውስጥ የወደቀው ክብር››

የጎንደር ዩኒቨርሲቲ የክብር ዶክትሬት ከሠጣቸው ሰዎች መካከል በአንዳንዶቹ ላይ ጥያቄዎች እያሳረፈ ነው፡፡ በተለይ በማኅበራዊ ድረገፆች ላይ አስተያየታቸውን የሚሠጡ ሰዎች በአቶ ተፈራ ዋልዋ የክብር ዶክትሬት ላይ ተገቢነቱን የተጠራጠሩ ስለመሆናቸው ሲገልፁ ነበር፡፡ እኝህ ሰው ያበረከቱት አስተዋጽኦ ከተሰጣቸው ክብር ጋር የሚጣጣም ስለመሆኑ ጥርጣሬ አላቸው፡፡ ለአቶ ተፈራ ዋልዋ የተሰጠውን የክብር ዶክትሬት ፖለቲካዊ ትርጉም በመስጠት ተገቢነት የሌለው ብለውታል፡፡ በርግጥ ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ዩኒቨርሲቲዎቹ የክብር ዶክትሬት የሚሰጧቸው ሰዎች ፖለቲካዊ አንድንድምታ ያላቸው ይመስላሉ፡፡ የአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ለቀድሞው ለደቡብ አፍሪካ ፕሬዚዳንት ለታቦ ምቤኪ የሰጠውና ዘንድሮ የባህርዳር ዩኒቨርሲቲ ለቀድሞው የናይጄሪያ ፕሬዚዳንት ለኦሊሴጎን ኦባሳንጆ ክብሩን መስጠቱ ለዚህ ሃሳብ መነሳት አንዱ ምክንያት ነው፡፡ቁ

ምንጭ በአዲስ አበባ የሚታተመው ቁምነገር መጽሔት

የቤት ሆቨን የሙዚቃ ቅማሬ… የዳቪንቺ ቀለማዊ ህብርና መስህብ፣ የቶልስቶይ ድርሰት የነፍስ ጭፈራ፣ የዴቪድ ቶሩ የምድረ በዳ ምጥ፣ የሚካኤል አንጀሎ ምትሀታዊ ቅርፅ… የኤሚሊ ዲክንሰን ስንኞች ዳንስ… ሁሉ በየዘመናቸው ፍራሽ ዘርግተው፣ አጥር ገንብተው የተገኙ ዝንጉዎች ውጤት አይደለም። …. ይልቅስ ጥበባዊ ስልት አርግዘው፣ ዓለምን የሚያላውስ ሻምላ መዝዘው ስለተፋለሙ ነው፡፡ 

ጋንዲ ከቶሩ፣ … ሲቀበል ቶልስቶይ ሲያማክል፤… ሉተር ኪንግ የመጨረሻውን አበባ ሲቀበል፣ አንዱ ላንዱ ያቀበለው ዱላ፣ የደለደለው መንገድ ነበር፡፡… ስለዚህም ነው እውነትና ውበት ጥምረት ሰርተዋል ብለን የምናሞግሰው…! 

ናፖሊዮን በአጭር ቁመናው፣ ዓለምን የሚሞላ ልብ ውስጥ ዳግም ባይወለድ፣… ዓለም ጨካኝ ብሎ የረገመው ስታሊን፤ ጉንጩን የፍቅር እምባ ሊያነድዳቸው በመቃብር ቦታ ባይታይ (ሚስቱ ሞታ)… የሲጋራ ጥም ማስታገሻ ሳንቲም ያጣው ጄኔራል ግራንት፤ በዋይት ሀውስ ተሹሞ ገዢ ባይሆን… የህይወት መልክ ዝንጉርጉርነት በጠፋን ነበር፡፡ ግን ሕይወት መስመርና ምስክር አላት፡፡ የቀለምዋ ውበትም ከኑሮ ጋር የታጠቀ ከመዐልትና ሴት ጋር የተሳሰረ ነው፡፡ 

ይሁንና ከሰው ልጅ ውስጣዊ ውስብስብነት ትይዩ፣ የሳይንስ ወንዞች ቀመር ለብሰው ሲፈስሱ፣ ብዙ እውነቶች መልክ እያገኙ መጥተዋል፡፡ ስለዚህም ሰው አካላዊነቱ ብቻ ሳይሆን ስነ ልቦናዊና ማህበራዊነቱ ፍጥጥ እያለ መጥቶ፣ በርካታ ድርሳናት በምርምር ማህደር ውስጥ ሊታጨቁ ግድ ሆኗል፡፡ 

ኪነ-ጥበብ በህብረ ቀለም፣ በዜማ ንክር ንጥቂያ …. በስሜት ምትሀት ጥንካሬዋ ከሰው ወስዳ ለሰው የምታጎናፅፈው የምናብ ትሩፋት ብዙ ነውና በተለያዩ ዘውጎችዋ “አጀብ” እያሰኘች የሰውን መንቻካ ገጠመኞች ሳይቀር አዋዝታ መልሳ ትመግብ ዘንድ ፈጣሪ ቸርነት አብዝቷል ብዬ አምናለሁ፡፡ 
“እውነታዊነት” ላይ ተመስርተው የሚሰሩ ስራዎችም ተፈጥሯቸው ባጠለቀላቸው ገመድ ምክንያት ከእውነት ወዲያ ወዲህ ፈቅ አይሉም። ምሁራኑ truthful treatment of material እንዲሉ፡፡ 

በኢትዮጵያ ቴሌቪዥን ለሦስት ዓመታት ያህል የተላለፈው የ“ሰው ለሰው” ተከታታይ ድራማም የዚሁ መልክ አንዱ ገፅታ ተገንጥሎ የማይታይ ነው፡፡ ይህ የሶስት ዓመት ጎልማሳ ድራማ ሲጀመር የታምሩ ብርሃኑ ድርሰት እንደነበር ይታወሳል፡፡ ይሁን እንጂ ነቢዩ ተካልኝና መስፍን ጌታቸውም ታሪኩን አስፍተው አዝልቀውታል፤ ድራማውም በላቀ አወቃቀር በሀሳብ ብስለትና ጥልቀት ጣሪያ ነክቶ የነበረውን ታላቅ ደራሲ አዱኒስን “ገመና ክፍል ፩” ተመልካቾች ልብን ዳግመኛ መንጠቅ ችሎ ቆይቷል፤ ምንም እንኳ ባልታወቀ ሁኔታ የቀንድ አውጣ ጉዞው ማሽሟጠጫ እስኪሆን ቢያደርሰውና ለበሳል ተመልካቾች የጭብጡ ፋይዳና የገፀ ባህሪያት አሳሳሉ አባጣ ጎርባጣነት ቢያጠያይቅም፡፡ 

ስለገፀ ባህሪያት አሳሳሉ ስናነሳ፣ አስናቀ እንዝርት ሆኖ አጠቃላይ የታሪኩን ፈትል መጠቅለሉን አንክድም (ለዚያውም የአበበ ባልቻ ድንቅ ትወና ታክሎበት) ዋው! 
ደራሲዎቹም ቢሆኑ እውንዋን ዓለም ፈልቅቀው፣ ሴራ አዋቅረው፣ በገፀ ባህሪያቱ ነፍስ ዘርተው፣ በሳቢያና ውጤት አዋቅረው፣ ይህንን የጥበብ ስራ ለህዝብ በማቅረባቸው የላቀ አክብሮት አለኝ፡፡ 
ይሁንና የዛሬው ትኩረቴ፣ የታሪክ አጨራረሱ ቁስልና ሕመም የፈጠረብኝን ሐዘን አስታክኬ ቅሬታዬን መግለጥ ነውና በዚህ ምዕራፌ የታሪኩን ገፆች አልነካም፤ ምክንያቱም ያስደነገጠኝ የታሪኩ በአንዳች መለኮታዊ ቅስፈት አይነት ሰዶምና ጎሞራን መሆኑ ነው! ስለዚህም ይህንን ፍትህ አልባ አጨራረስ አስመልክቶ አንዳች ብያኔ የሰጠውን አርስቶትልን ፍለጋ ወደ መጻሕፍት መደብር መሄድ ግድ ብሎኞል። አርስቶትል በዚህ ምድር ላይ በስጋና ደም ወዲያ ወዲህ የሚሉ ሰዎች ያላቸውን ሰብዓዊ ፍትህ፣ በጥበቡ ችሎትም አምጥቶ ህያው መሆን እንዳለበት ይናገራል፡፡ እስቲ ትንሽ ልዋስ:- “The mere spectacle of virtous man brought from prosperity to adversity moves neither pity nor fear; it merely shock us and here us, really the heart of the whole question. Suffering as an end itself is intolerable dramatically. ይህን ብቻ አይደለም ያለው፤ ጥቂት ልቀጥል:- “Such scenes would be exhibitions of fate over which why were in no sense responsible” 
ደራሲው የገፀ ባህርያቱ ማንነትና ሰብዕና ሳይሸጥና ሳይለውጥ፣ የኖሩትን የሚሆኑትን በምክንያትና በአመክንዮ ካልሆነ በቀር በፊታችን በግፍ እንዳይገድላቸው አርስቶትልና ተከታዮቹ ምሁራን አስረግጠው ይነግሩናል፡፡… ደራሲ በጥበብ ስራ ላይ የሚጠየቅበት ኪናዊ ፍትህ እንዳለ ያሰምሩበታል!
ይህ እውነት ደግሞ ወደ እኛው አስናቀና ሌሎቹ ገጸ ባህሪያት ስናመጣው፣ ሬሣ ሆኖ መውደቁን እናያለን፡፡ በተለይ አስናቀን ፍፃሜው ላይ አጠቃላይ ማንነቱን ገፍፎ፣ አራቁቶት እንደነበር እናስታውሳለን። ሲጀመር በየታሪኩ አንጓ ያየነው አስናቀ ደፋር፣ ማንንም የማይፈራ፣ በሰዎች ስቃይ የሚረካ፣ በራሱ አጥርና አውድ የማይበገር ጀግና፣ ሰው ጤፉ ነበር፡፡ በታሪኩ ማምሻ አጥንቱን ነቅሎ የተጥመለመለ ትኩስ የቋንጣ ዝልዝል ሆኗል፡፡ ለምን? ቢባል ደራሲው እንደፈለገ ሊያደርገው ስለተመኘ፡፡ እንደዚያ ባይሆንማ ኖሮ፣ አስናቀ እንዴት በመስፍን ፊት የጨበጠው ሽጉጥ የወተት ጡጦ ይሆናል!.. ሽጉጥ እሣት የሚተፋ የሞት ድልድይ እንጂ ለልጅ የሚሸለም ከረሜላ አይደለም፡፡ እዚህ ቦታ አስናቀ ተሽጧል፡፡ ጥጃዋ ከሞተች በኋላ ላምን ለማታለል፣ የጥጃው ቆዳ ተገፍፎ ጭድ እንደሚታጨቅበት ነፍስ አልባ በድን ነው የተደረገው፡፡ ይህ ደግሞ ኢ-ፍትሃዊ ነው፡፡ ያ ብቻ አይደለም፤ ያ ለንቋሣ ሆኖ የተሳለ መስፍን፤ ያለምንም ምክንያት በአንዲት ቃለ ተውኔት ብቻ ነፍስ ዘርቶ፣ የአስናቀን ጀንበር የማጨለም ሀሳብ ከደራሲው ልብ ሰርቆ ሲያቅራራ፣ ሽጉጥ ይዟል ብለን እጅ እጁን አይተን ነበር፡፡ ግን የመዘዘው ደረቅ ምላስ ብቻ ነበር፡፡ ያን አጥመልምሎ ሆስፒታል ያንከራተተውን አንበሳ ልብና ሳንባ እንደ ድመት የጎረሰበትን ማንነት ከየት አመጣው? መልሱ ደራሲው ያለአግባብ ጫነበት የሚል ነው፡፡ 

በድርሰት ዓለም አንድ ገጸ ባህሪ ሲሳል፣ የገሃዱን ዓለም እውነቶችና አላባውያን የተከተለ መሆን አለበት፡፡ አንድ ሰው ደግሞ የራሱ የሆነ ውጫዊና ውስጣዊ መልኮች አሉት፡፡ በእውነታዊው ድርሰት ሰው ሆኖ የተሳለ ሰው፣ እንደሰው ከአካባቢው አስተሳሰብ ጀምሮ በትምህርት ደረጃው፣ በአስተዳደጉና ሥነ-ልቦናው ላይ ተመስርቶ ማሰብና ማድረግ አለበት እንጂ ደራሲው እንደጋሪ ሊነዳው አይገባም፡፡ አስናቀም ሰው ነው፡፡ የራሱ ቀለሞችና ማንነቶች ሊኖሩት ግድ ነው፡፡ የራሱ ክብር፤ የራሱ እውነትና የህይወት ዓላማ አለው፡፡ እንደማንኛውም ለራሱ ክብርና ሞት እንዳለው ሰው፣ አሟሟቱን ሊያሳምርና እንዳይቀደም ሊያደርግ ይገባ ነበር፡፡ 

በእውኑ ዓለም ከነበሩት ጀግኖች አንዱ ናፖሊዮን ብዙ ጠላቶች እንዳሉበት ስለሚያውቅ ከሞት ይልቅ ቅሌትን በመጥላት፣ በጣቱ ቀለበት ሥር መርዝ ይዞ ይሄድ እንደነበር ፀሐፍት ይመሰክራሉ፡፡ አስናቀም በሰዎች ላይ ግፍ የሚሰራ፣ የራሱ ሰፈርና አውድ ጀግና ነው፤ ግምቱም ትልቅ ነው፡፡ ታዲያ ምነው ተርመጥምጦ ይሞታል! ይህ የደራሲው ግፍ ነው፡፡ እግሩን አስሮ ከለከለው፡፡ የአርስቶትል ቁጣ ብልጭ የሚለው እዚህ ላይ ነው!.. መንገዱን ይዞ እንዳይሄድ ደራሲው ልጓም በአፉ ከተተበት!… ያናድዳል! 
ገፀ-ባህሪያት አሳሳል ላይ ያጠኑና የፃፉ ምሁራን የሚቃወሙት እውነትም ይህ ነው። እነርሱ በተሰራላቸው ዓለም በነፃነት የመኖር፣ የተመጠነላቸውን አቅምና ጊዜ፤ ሁኔታና ዕድል ተጠቅመው እንዲኖሩ ነፃ መሆን አለባቸው፡፡ ይህን በተመለከተ ሩሲያዊው ደራሲ ሊዮ ቶልስቶይ፤ አንዲት ገፀ ባህርይ የባቡር ሀዲድ ውስጥ ገብታ በመሞትዋ ለተጠየቀው ጥያቄ የሰጠው መልስ የሚገርም ነበር። ያንን ነገር ያደረገው እርሱ ሳይሆን ገፀ ባህሪዋ ራስዋ ያደረገቻቸው ድርጊቶችና የሕይወትዋ መንገድ መሆኑንን ነበር የተናገረው፡፡ ይህን የሚመስል ነገር የኛ ሀገሩ ደራሲ ብርሃኑ ዘሪሁንም የ “ማዕበሉ”ን ገፀ ባህሪ አያ ሙሄን አስመልክቶ ተናግሮ ነበር፡፡ 

ገፀ ባህሪያትን በግድ አፍኖ የማይመርጡበትና ባህርያቸው ባልሆነ ሁኔታ ጠምዶ ፍርድ መስጠትን በሚመለከት ሀንጋሪያዊው የፊልም ዳይሬክተር፣ ደራሲና ገጣሚ ላጆስ ኤግሪ ያለውን ሀሳብ እወድደዋለሁ፡፡ “አንድ ገፀ ባህሪ ከተፈጠረበት ማንነት ውጭ የሆነ ሰብዕና መጫን፣ አንድን ሰው ከሚተኛበት አልጋ ቁመት ጋር ለማጣጣም ሲባል ከአካሉ ላይ እንደመቁረጥ ነው፡፡” በማለት ሰፋ ያለ ትንታኔ ይሰጣል፡፡ 

የ“ሰው ለሰው” ተከታታይ ድራማ ይህንን ያደረገው በአስናቀ ላይ ብቻ አይደለም፡፡ የሌሎቹንም ተፈጥሮና ማንነት አሽቀንጥሮ ጥሎ፣ እንደደራሽ ውሃ ድንኳናቸውን ነቃቅሎ ማንነታቸውን አመሳቅሎ ጥሏል፡፡ ሌላው ቀርቶ የአስናቀ ልጅ ከሰው የተፈጠረ ሰው እስከማይመስል ድረስ የአባቱን ሞት ትርዒት ተመልካች ሆኖዋል፡፡ ለመሆኑ በኢትዮጵያዊ ባህል ይህ ልጅ አባቱን ቆሞ አስገድሎ እምን ጉድጓድ ውስጥ ለመግባት ይሆን?… የእስራኤሉ ንጉስ ዳዊት እንኳ ከሥልጣን ሊያሽቀነጥረውና ዙፋኑን ሊወርስ ከጅሎ ጦርነት ያወጀበት ልጁ ሲሞት፣ ጨርቁን ጥሎ ነበር ያለቀሰው፡፡ “ትንሽ ሥጋ እንደመርፌ ትወጋ!” ከሚለው ያለፈ ፋይዳ ያለው የአባት ፍቅር፣ እንዴት ባለ ላጲስ ይሆን የጠፋው? ልፅፍበት የተነሳሁበት ዓላማ ጥበባዊ ፍትህ ስለሆነ አሁንም የአጨራረሱን “ዕቃ – ዕቃ ጨዋታ” ነው የምከተለው፡፡ ለመሆኑ በዚያ የመጨረሻ ቀን የሁለቱ ሴቶች አንድ ላይ መውለድ ምን የሚሉት ቀልድ ነው?…እንዲያውም ትርጓሜው ተመልካችን ወደ መናቅ ያመጣል፡፡

እስቲ ደግሞ ለቀጣዩ ሀሳቤ በቅርብ ዓመታት ከተፃፈ የሥነ ፅሁፍ መጽሐፍ ላይ ስለ ባህላዊ ሂስ፣ ሬይመንድ ዊልያምስን በቀኜ ይዤ ልነሳ። እርሳቸው እንደሚሉት፤ አንድ ተንታኝ ከሥነ ጽሑፋዊ ቅርፅ ባሻገር፣ የባህል ጥቅልልንና ሂደትን መበርበርና መተርጎም አለበት ይላሉ፡፡ እኔም ይህን ሃሳብ ይዤ፣ እኛ ስናየው ዓመታት ወዳስቆጠረው የ“ሰው ለሰው” ተከታታይ ድራማም አመጣዋለሁ፡፡ የባህላዊ ማንነታቸውን ድርና ማግ እንድንፈትሽ የሚያደርገን አንድ ሁነት አለ፡፡ ያም ሞገስ የሚባለው ገፀ ባህርይ የወለደውን ልጁን ከሶሲ ጋር ተስማምቶ ለተቀናቃኙ መስጠቱ “የማይመስል ነገር ለሚስትህ አትንገር” ዓይነት ነው፡፡ ለመሆኑ እጅግ በጣም ስር የሰደዱና የተደራጁ ባህላዊ ሰንሰለቶች ባሉበት ሀገር፣ እንዴት ሆኖና ከዚያስ በኋላ በህብረተሰቡ መካከል እንዴት ለመኖር ይሆን ያንን ያደረገው? ያቺ ሶስና የምትባል ሴትስ አይንዋን በምን ጨው ልታጥብ ያንን አደረገች? 
ይህ ብቻ አይደለም የተዓማኒነት ጥያቄው፣ ማህሌት ኢንስፔክተሩን አልፋ ሽጉጥ የምትተኩስበት ልብ ከየት ተወለደ? ይህ አርቴፊሻል ነው፡፡ ሥጋና ደም፣ ነፍስና መንፈስ ካለው የሰው ልጅ ሊከሰት የሚችል እውነት አይደለም፡፡ ሌላው አንድ ህግ አስከባሪ ኢንስፔክተር የሰው ልጅ ያለ ሕግ፣ ያለ ፍርድ ቤት ውሳኔ ሲገደል፣ ኮሚሽነር ተብዬዋ በዚያ ህገወጥ ሥራ “እንኳን ደስ ያለህ!” ማለትዋ ከቅሽምና ያለፈ መውረድ አይመስልም? ሀንጋሪያዊው ደራሲና ገጣሚ እንደሚሉት፤ የደራሲው ውስጣዊ ብስለት የሚያስፈልገው ለዚህ ጊዜ ነው፡፡ 
በአጠቃላይ ሳየው “ሰው ለሰው” ደራሲው (ደራሲዎቹ) ታቅፈው ሳይፈለፈል ያፈረጡት እንቁላል ነው፡፡ ምክንያቱም ታሪኩን በወጉ ይዘውት ሄደው ቢሆን ኖሮ፣ እንደ ሀይሉ ፀጋዬ የሬዲዮ ድራማዎች የንስር ክንፍ ኖሯቸው፣ ከትውልድ አድማስ ወደ አድማስ በተሻገሩ ነበር፡፡  ትልልቅ ሁነቶችን ያቀፈውን ወፍራም ድራማ፣ በስንደዶ እግሮች ቆሞ ማየት አሳዛኝ ነው፡፡ 

ምንጭ፥ -አዲስ አድማስ